Από ομιλία-παρουσίαση με τίτλο «Το ‘άστρο’ της Βηθλεέμ», υπό την αιγίδα της Αρχιερατικής Περιφέρειας Βασιλικής-Αγίου Πέτρου (Νοτίου) Λευκάδος της Μητροπόλεως Λευκάδος και Ιθάκης και με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λευκάδος και Ιθάκης π. Θεοφίλου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου-Λυκειακών τάξεων Βασιλικής, την Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2024, καθώς και στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου, πόλεως Λευκάδας, το Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2024.
Αφιερωμένη στον μαθηματικό και δάσκαλό μου Χαράλαμπο Κανδηράκη.
Πηγές
Βιβλίο «Στα Ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. (Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ)», εκδόσεις Δίαυλος, των καθηγητών αστροφυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών, Στράτου Θεοδοσίου και Μάνου Δανέζη: https://www.diavlos-books.gr/product/105/sta-ixni-toy-ixthys-astronomia,-istoria,-filosofia-
Βιβλίο «Έτσι βλέπω τον κόσμο», εκδόσεις Δίαυλος, των καθηγητών αστροφυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών, Στράτου Θεοδοσίου και Μάνου Δανέζη:
https://www.diavlos-books.gr/product/404/etsi-blepo-ton-kosmo-i-epistimi-toy-homo-universalis-
Άρθρο της Δρ. Βάλιας Λύρατζη «Βηθλεέμ: ο Αστέρας ως Υπερβατικό Φαινόμενο»: https://www.pemptousia.gr/2014/12/to-astro-tis-vithleem-2/
Συνέντευξη της Δρ. Βάλιας Λύρατζη: «Τα άλλα σύμπαντα και οι ζωές που δεν ξέρουμε»: https://mikropragmata.lifo.gr/zoi/ta-alla-sympanta-kai-oi-zoes-pou-den-kseroume/?utm_term=Autofeed&utm_medium=Social&utm_source=Facebook#Echobox=1598177473
Άρθρο του καθηγητή Μάνου Δανέζη «Η πραγματικότητα για το άστρο των μάγων»: https://www.manosdanezis.gr/star/
Άρθρο του καθηγητή Μάνου Δανέζη «Το χάσμα μεταξύ Ελληνικού και Ευρωπαϊκού πολιτισμού: https://antikleidi.com/2016/03/26/xasma_ellinikou_evropaikou/
Ομιλία του καθηγητή Αστρονομίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλλονίκης Σταύρου Αυγολούπη στην Εκπομπή «Τα Φυσικά»: https://www.youtube.com/watch?v=7txWDISq8Tw
Βιβλίο «Με Πόνο και Αγάπη για τον Σύγχρονο Άνθρωπο», Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου «Λόγοι Α’», εκδόσεις Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» Σουρωτή Θεσσαλονίκης: https://agiospaisios.gr/books/logoi-a
https://www.synaxarion.gr/gr/cpgid/533049d9f92e42bbbd6dc62a7ed792b1/cmspage.aspx
https://www.dogma.gr/diafora/christougenna-giati-ta-giortazoume-stis-25-dekemvriou-2/192394
http://www.imgap.gr/file1/AG-Pateres/AG%20KeimenoMetafrasi/PD/43.%20Isaias.htm
H βιογραφία της Παναγίας μας – ΕΥΧΗ.gr
https://el.wikipedia.org/wiki/Άι_Βασίλης
https://www.dogma.gr/diafora/christougenna-giati-ta-giortazoume-stis-25-dekemvriou-2/192394
https://www.sansimera.gr/biographies/737
https://www.sostis.gr/blog/item/4852-o-fulakas-aggelos-vrisketai-dipla-mas
Πρόλογος
Οι καθηγητές αστροφυσικής Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου διευκρινίζουν ότι:
«… νομίζουμε ότι αγγίζουμε ένα αντικείμενο. Στην πραγματικότητα, όμως, τα ακραία δομικά συστατικά του χεριού μας κατά τη διάρκεια της «επαφής» απέχουν σχετικά μεγάλες αποστάσεις από τα ακραία δομικά συστατικά του αντικειμένου που «νομίζουμε» ότι ακουμπάμε. Αυτό το οποίο συνειδητοποιούμε ως επαφή μέσω του εγκεφάλου μας δεν είναι παρά οι απωστικές δυνάμεις που δημιουργούνται μεταξύ των πεδίων τα οποία περιβάλλουν τα δομικά συστατικά του χεριού μας και του αντικειμένου.»
Με λίγα λόγια, η αίσθηση ότι αγγίζουμε κάτι είναι μία ψευδαίσθηση. Στην πραγματικότητα δεν το ακουμπάμε.
Όπως συμπληρώνει η διδάκτωρ αστροφυσικής και υπεύθυνη στο Ίδρυμα Ευγενίδου (το γνωστό μας Πλανητάριο), Βάλια Λύρατζη:
«Το γεγονός ότι εμείς αντιλαμβανόμαστε τα πάντα ως ανεξάρτητες οντότητες οφείλεται στις αδυναμίες των αισθήσεών μας και δεν ανταποκρίνεται στο πραγματικό τετραδιάστατο σύμπαν.»
Και όπως τονίζουν οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου:
«η σύγχρονη φυσική αποδέχεται θεωρητικά την ύπαρξη ενός υπεραισθητού συμπαντικού, πραγματικού χώρου, τον οποίο δέχεται και η θεολογική σκέψη».
Σε αυτόν τον υπεραισθητό, δηλαδή πέρα από τη δυνατότητα αντίληψης των αισθήσεών μας, αλλά πραγματικό κόσμο θα βαδίσουμε σήμερα, ακολουθώντας την προτροπή του Ιησού Χριστού:
«ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς, ὅτι ὑμεῖς δοκεῖτε ἐν αὐταῖς ζωὴν αἰώνιον ἔχειν· καὶ ἐκεῖναί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ·» (Ιωάννη 5,39)
Ορθοδοξία και Επιστήμη
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Μάνος Δανέζης, στο δυτικό χριστιανικό κόσμο η έννοια της «κτίσης του Θεού» περιοριζόταν στο «Ορατό» – αισθητό. Το δε «Αόρατο» – μη αισθητό αποτελούσε «Θεϊκή Περιοχή» και δεν επιτρεπόταν να το αγγίξει κανείς. Κατά συνέπεια η δικαιοδοσία της επιστήμης αφορούσε το «Κτιστό» – αισθητό και «Μετρούμενο Δημιούργημα». Ενώ η δικαιοδοσία της θεολογίας αφορούσε το «μη Αισθητό και Αόρατο», εφόσον αυτό δεν ήταν δημιούργημα αλλά ταυτιζόταν με τον Θεό.
Αντίθετα, στον Ορθόδοξο Χριστιανικό κόσμο η Κτίση δεν είναι μόνο το Ορατό – αισθητό αλλά και το Αόρατο – μη αισθητό. Οπότε, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Πατερική Γραμματεία η «Κτίση» (αισθητή και μη αισθητή) μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης της Επιστήμης.
Όπως τονίζει ο καθηγητής, η διαφοροποίηση μεταξύ δυτικού και ανατολικού χριστιανισμού περί «Κτίσης» έχει τον αντίκτυπό της στο επίπεδο της Επιστήμης. Πολλοί Ορθόδοξοι Χριστιανοί Επιστήμονες έχουν δογματικά ενστερνιστεί εμφανώς ή αφανώς τα δυτικά δόγματα και εμμένουν στην ισχύ της κλασικής Φυσικής. Δηλαδή, της αισθητής «Κτίσης» του Νεύτωνα και του Ευκλείδη, απορρίπτοντας την σύγχρονη επιστημονική σκέψη, η οποία πολλές φορές εξελίσσεται στον κόσμο της μη αισθητής πραγματικότητας. Δηλαδή, της «αόρατης Κτίσης», που κατά το δυτικό δόγμα ανήκει στη σφαίρα της Θεολογίας.
Από την άλλη, όπως επισημαίνει ο καθηγητής, οι επιστήμονες που ασχολούνται με την σύγχρονη πειραματική διερεύνηση της μη αισθητής πραγματικότητας, δηλαδή, του σύμπαντος της κβαντικής φυσικής, των στοιχειωδών σωματιδίων, του πληθωριστικού σύμπαντος, των μη ευκλείδειων γεωμετριών, της τοπολογίας, βρίσκουν τις δυτικές Θεολογίες αλλά και τις φιλοσοφικές σχολές που στηρίζονται σε αυτές, απέναντί τους ως αντιπάλους και ως εκ τούτου απορρίπτουν τόσο τη θεολογία όσο και την φιλοσοφία.
Επομένως, η διένεξη μεταξύ Επιστήμης και Θεολογίας αφορά την Επιστήμη με τα Δυτικά Χριστιανικά Δόγματα, όχι με την Ορθοδοξία.
Ο καθηγητής διευκρινίζει ότι προκειμένου να συμφωνήσει η επιστήμη της Κοσμολογίας με τα δυτικά Χριστιανικά δόγματα, αυθαίρετα αποφασίστηκε ότι η «Μεγάλη Έκρηξη» (το Big Bang), η αρχή δηλαδή της αισθητής «Κτίσης», είναι η «Αρχή του Σύμπαντος», δηλαδή του συνόλου της Κτίσης. Οπότε, κατά τη δυτική Θεολογία ο Θεός δημιούργησε το Σύμπαν από το Τίποτα.
Όμως, σήμερα η σύγχρονη επιστήμη γνωρίζει ότι κάτι σαν την Μεγάλη Έκρηξη είναι ένα μεταγενέστερο γεγονός. Διαπίστωση που συμπίπτει με εκείνη του Μέγα Βασιλείου: «Όπως φαίνεται, υπήρχε κάτι πριν από αυτόν τον κόσμο, που η διάνοιά μας μπορεί να το συλλάβει μόνο θεωρητικά … Υπήρχε μία κατάσταση αρχαιότερη από τη γένεση του κόσμου, αρμόδια στις υπερκόσμιες δυνάμεις, η κατάσταση η πάνω από το χρόνο, η αιώνια, η παντοτινή.» (Ομιλία εις την Εξαήμερων)
Αυτό το Κάτι του Μεγάλου Βασιλείου και της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης που αποτελεί την «Αόρατη Κτίση» δεν δέχεται ο Δυτικός Χριστιανισμός.
Η διδάκτωρ αστροφυσικής Βάλια Λύρατζη εξηγεί ότι:
«Στο Σύμπαν δεν υπάρχουν μορφές, σχήματα, χρώματα, όρια αντικειμένων, ήχοι, οσμές, γεύσεις, δηλαδή όλα αυτά που δημιουργούν την αισθητή πραγματικότητα, αλλά ένας ενιαίος και αδιάσπαστος ωκεανός ενέργειας. Η σύγχρονη Νευροφυσιολογία αποδεικνύει, μέσω της πειραματικής διαδικασίας, ότι κομμάτια αυτής της ενέργειας, μέσω των αισθητηρίων οργάνων μας, οδηγούνται σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου μας, όπου η φυσιολογία μας δημιουργεί τη λεγόμενη «υλική πραγματικότητα».»
«Όλα αυτά αποδεικνύονται και από την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας, η οποία μας εξηγεί ότι κάθε τι που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας δεν είναι το πραγματικό Σύμπαν, αλλά η προβολή του σε έναν ψεύτικο παραμορφωτικό τρισδιάστατο Ευκλείδειο «καθρέφτη» που κατασκευάζουν πλαστά οι αισθήσεις μας.»
«Το ότι το παρατηρούμενο Σύμπαν δεν αποτελεί παρά ένα κομμάτι ενός χάρτη, δηλαδή μια ψεύτικη εικόνα του πραγματικού τετραδιάστατου και μη αισθητού σύμπαντος, αποτελεί μία ακόμη μαθηματική απόδειξη, πειραματικά επιβεβαιωμένη, για το γεγονός ότι όλα όσα αντιλαμβανόμαστε μέσα στο Σύμπαν, δηλαδή αυτό που ονομάζουμε «υλική πραγματικότητα», δεν αποτελεί παρά μία ψευδαίσθηση, την οποία δημιουργεί η ανθρώπινη φυσιολογία.»
Το ίδιο διαπίστωνε και ο Δημόκριτος πριν από περίπου 2500 χρόνια όταν έλεγε:
«Έγινε λοιπόν φανερό με πολλούς τρόπους ότι στην πραγματικότητα δεν συλλαμβάνουμε την πραγματικότητα, δεν συλλαμβάνουμε πως είναι ή πως δεν είναι το κάθε πράγμα. … Ο άνθρωπος πρέπει να μάθει από αυτόν τον κανόνα ότι είναι χωρισμένος από την πραγματικότητα.».
«Όσο για το αν υπάρχουν και άλλα σύμπαντα, αυτό ακριβώς υποστηρίζει η Θεωρία του Πληθωρισμού των Allan Guth και Andrei Linde. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το Σύμπαν μας εξελίσσεται στο πλαίσιο μιας φυσαλίδας, η οποία δημιουργήθηκε από μια κβαντική διαταραχή και λόγω του πεδίου πληθωρισμού άρχισε να διαστέλλεται. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν και άλλα Σύμπαντα-φυσαλίδες.»
.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής Μάνος Δανέζης, στα πανεπιστήμια του εξωτερικού διδάσκεται η επιστημονική θέση ότι το σύμπαν μας προέρχεται από ένα άλλο σύμπαν μέσω μίας Γέφυρας Αϊνστάιν-Ρόζεν ή αλλιώς Σκουληκότρυπας. Η θέση αυτή διατυπώθηκε το 1935 από τον Αϊνστάιν σε συνεργασία με τον φυσικό Νέιθαν Ρόζεν και προέρχεται από τη θεωρία της γενικής σχετικότητας.
Η επιστημονική θέση καταλήγει στη θεωρία του Πολυσύμπαντος, η οποία συνδέεται με τη θεωρία των Υπερχορδών, υποστηρικτής των οποίων είναι και ο καθηγητής Φυσικής του πανεπιστημίου του Τέξας και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Δημήτρης Νανόπουλος. Ο οποίος έχει δηλώσει ότι «ζούμε σε δέκα διαστάσεις αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε!».
.
Εν κατακλείδι, οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου εξηγούν ότι:
«”θάνατος” σημαίνει το πέρασμα από το μη υπάρχον αλλά αισθητό, στο μη αισθητό αλλά υπάρχον. Είναι μία απλή αλλαγή κατάστασης και όχι η κατάργηση της ίδιας της κατάστασης.»
Συμπεράσματα:
α) Δεν ξέρουμε όχι μόνο ποια είναι η αρχή και το τέλος του (πολύ)σύμπαντος, αλλά και αν υπάρχει αρχή και τέλος. β) Το αισθητό που βλέπουμε και θεωρούμε πραγματικό είναι το παραμύθι (ύλη, σάρκα). γ) Το μη αισθητό που δεν βλέπουμε και κάποιοι θεωρούμε παραμύθι, όχι μόνο υπάρχει αλλά είναι το πραγματικό (ψυχή ή πνεύμα, άγγελοι). δ) Θάνατος δεν υπάρχει.
Άλλωστε, ο Χριστός ξεκαθάρισε ότι «οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων» (Ματθαίου 22,33).
Τελικό συμπέρασμα:
Ο υπεραισθητός κόσμος της Ορθοδοξίας έρχεται σε συμφωνία τόσο με εκείνο των προσωκρατικών, όσο και με τη σύγχρονη επιστήμη.
Πόσο παράξενη, λοιπόν, φαίνεται η ιδέα, εδώ που βρισκόμαστε, αυτή τη στιγμή, να υπάρχει ένας παράλληλος κόσμος-σύμπαν με άλλες, υπεραισθητές οντότητες, όπως για την Ορθοδοξία είναι οι φύλακες άγγελοί μας, τις οποίες εμείς δεν βλέπουμε;
.
Ας δούμε τι λέει ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης:
– Γέροντα, όλοι έχουμε Φύλακα Άγγελο;
– Ναι, όταν βαπτίζεται ο άνθρωπος, ο Θεός του δίνει και τον Φύλακα Άγγελο του.
– Όσοι δεν είναι βαπτισμένοι, δεν έχουν Φύλακα Άγγελο;
– Οι Αβάπτιστοι προστατεύονται Από τον Θεό, αλλά Φύλακα Άγγελο δεν έχουν μόνον οι βαπτισμένοι έχουν. Τους αναλαμβάνει στο Βάπτισμα και τους συνοδεύει σε όλη τους την ζωή.
– Γέροντα, ο Φύλακας Άγγελος μας είναι συνέχεια κοντά μας;
– Κοντά μας είναι μας παρακολουθεί σε κάθε βήμα.
– Πόσο κοντά μας;
– Ανάλογα με την πνευματική μας κατάσταση.
Το ζήτημα του άστρου της Βηθλεέμ
Γιατί αναφέρθηκαν όλα τα προηγούμενα;
Όπως σημειώνουν οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου, το αστρονομικό πρόβλημα του άστρου της Bηθλεέμ δημιουργήθηκε από τους ορθολογιστές θεολόγους της Δύσης, κατά τον 16ο αιώνα και έπειτα, όταν θέλησαν με επιστημονικοφανή τρόπο να αποδείξουν την ύπαρξη του άστρου.
Γι’ αυτούς η εμφάνιση του άστρου συνδυαζόμενη με το γενικό αστρολογικό πλαίσιο της εποχής, ήταν η ικανή και αναγκαία συνθήκη που θα απεδείκνυε, κατά την άποψή τους, την ιστορική ύπαρξη του Iησού.
H σκέψη ήταν απλή: Αν η αστρονομία μπορούσε να αποδείξει με στοιχεία την ύπαρξη του άστρου την περίοδο που οι ιστορικοί τοποθετούσαν τη γέννηση του Ιησού στην Ιουδαία, τότε αυτομάτως θα αποδεικνυόταν και η ιστορικότητα της Γέννησης.
Για αυτόν τον λόγο έχουν καταγραφεί και υποδειχθεί ως άστρο της Βηθλεέμ, από τους «εντεταλμένους» ερευνητές, πλήθος από ουράνια σώματα και φαινόμενα (κομήτες, βολίδες, μετεωρίτες, καινοφανείς, υπερκαινοφανείς, απλανείς, πλανήτες, σύνοδοι δύο, τριών ή περισσοτέρων πλανητών, ζωδιακό φως κλπ).
Μία άλλη άποψη συνδέει το άστρο με το γενικό κοινωνικό-θρησκευτικό πλαίσιο της Δυτικής κοινωνίας μετά τον Μεσαίωνα και τη σχέση της με το μυστηριακό, αστρολογικό πλαίσιο της Ανατολής. H θέση αυτή άρχισε να ενδιαφέρει τη Δυτική Eκκλησία από τον 15ο αιώνα και μετά, όταν η Aστρολογία είχε γνωρίσει άνθιση. Tότε, οι αστρολόγοι δεν έλειπαν από καμιά βασιλική Aυλή. Ενώ πολλοί πάπες είχαν τον προσωπικό τους αστρολόγο και παράλληλα πολλοί αστρολόγοι έγιναν ιερωμένοι και ανέβηκαν ψηλά στην Δυτική ιερατική ιεραρχία.
Μελετώντας τις απόψεις των μεγάλων Δυτικών αστρονόμων, από τους περίφημους Tύχωνα Mπραχέ και Γιοχάνες Kέπλερ μέχρι σήμερα, ανακαλύπτουμε ότι οι περισσότεροι απ’ αυτούς που προσπάθησαν να εξηγήσουν τη φύση του άστρου της Bηθλεέμ — ωθούμενοι από τους θεολογικούς κύκλους της εποχής — μάλλον θεολόγιζαν και αστρολόγιζαν, παρά τεκμηρίωναν επιστημονικά την ύπαρξή του.
Όπως τονίζουν οι καθηγητές, διαπρεπείς επιστήμονες εξηγούσαν τις επιστημονικές τους απόψεις για τη φύση του άστρου της Bηθλεέμ με θεολογικούς και αστρολογικούς όρους.
Το χάσμα, λοιπόν, των δογματικών διαφορών μεταξύ Δυτικής Θεολογίας και Ορθοδοξίας, έχει σοβαρό πνευματικό αντίκτυπο, κάτι που περιγράφει ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης:
«Σε έναν Καθολικό που είχε καλή διάθεση – έκλαιγε ο καημένος – είπα: ‘Μία από τις σπουδαιότερες διαφορές που έχουμε είναι και αυτή. Εσείς βάζετε τον εγκέφαλο, εμείς την πίστη. Εσείς αναπτύξατε τον ορθολογισμό και γενικά τον ανθρώπινο παράγοντα. Με την λογική σας περιορίζετε την θεϊκή δύναμη, γιατί την θεία Χάρη την πετάτε στην άκρη. Εσείς στον αγιασμό ρίχνετε συντηρητικό, για να μην χαλάσει. Εμείς στα χαλασμένα ρίχνουμε αγιασμό και γίνονται καλά. Πιστεύουμε στην Χάρη που αγιάζει και ο αγιασμός κρατάει και διακόσια και πεντακόσια χρόνια, δεν χαλάει ποτέ’.
Η Παναγία και ο Ιωσήφ
Η Παναγία ήταν η παρθένος που κυοφόρησε τον Χριστό, ενώ ο Ιωσήφ υπήρξε όχι σύζυγος, αλλά προστάτης της Παναγίας και του Ιησού κατά την νηπιακή Του ηλικία, υπακούοντας στο Θείο θέλημα.
Άλλωστε στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (3, 23-24) γράφει:
«Καὶ αὐτὸς ἦν ὁ Ἰησοῦς ὡσεὶ ἐτῶν τριάκοντα ἀρχόμενος, ὤν, ὡς ἐνομίζετο, υἱὸς Ἰωσήφ, τοῦ Ἡλί, τοῦ Ματθάν, … τοῦ Δαυΐδ …».
Τόσο ο Ιωσήφ όσο και η Μαρία ήταν απόγονοι του Δαβίδ.
Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (1, 1-14) διαβάζουμε:
«Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυῒδ, υἱοῦ Ἀβραάμ. Ἀβραὰμ ἐγέννησε τὸν Ἰσαάκ, Ἰσαὰκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, …. Ἐλεάζαρ δὲ ἐγέννησε τὸν Ματθάν, Ματθὰν δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ».
Όσο για την Θεοτόκο, γονείς της ήταν οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα, ενώ γονείς της αγίας Άννας ήταν ένα άλλο άγιο ζευγάρι, ο ιερέας Ματθάν και η Μαριάμ (o παππούς και η γιαγιά της Θεοτόκου). Και ο Ματθάν ήταν απόγονος του αρχαίου βασιλιά, προφήτη και ποιητή Δαβίδ, που είχε ζήσει χίλια χρόνια πριν. Γι’ αυτό οι προφήτες έλεγαν πως ο Χριστός θα είναι «υιός του Δαβίδ». Γι’ αυτό επίσης ο Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, επειδή ήταν η πατρίδα του Δαβίδ.
Αυτή όμως η φράση των προφητών δεν ήταν κυριολεκτική, αλλά δεικτική και βοηθητική προς τους ανθρώπους ώστε να αντιληφθούν τον ερχομό του Θεανθρώπου. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος (22, 41-35) μας μεταφέρει τι είπε ο Χριστός:
«Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ ᾿Ιησοῦς λέγων· τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ; τίνος υἱός ἐστι; λέγουσιν αὐτῷ· τοῦ Δαυῒδ. λέγει αὐτοῖς· πῶς οὖν Δαυῒδ ἐν Πνεύματι Κύριον αὐτὸν καλεῖ λέγων, εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; εἰ οὖν Δαυῒδ καλεῖ αὐτὸν Κύριον, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστι;»
Να σημειωθεί ότι ο αρχάγγελος Γαβριήλ δεν κρατούσε, ούτε πρόσφερε κρίνο στην Παναγία. Πρόκειται για λαθεμένη άποψη, που δεν έχει έρεισμα ούτε στην Καινή Διαθήκη, ούτε στη χριστιανική γραμματεία, αλλά προέρχεται από την μετά την Αναγέννηση δυτική εικονογραφία και έχει καταστεί αστικός μύθος, ο οποίος αναπαράγεται, δυστυχώς και από θεολόγους.
.
Ιστορικές πηγές για τον Ιησού
Εκτός από τα Ευαγγέλια, η ιστορικότητα του Ιησού υπάρχει και σε ιστορικές πηγές. Πιο χαρακτηριστικές είναι οι παρακάτω.
Ο Ρωμαίος ιστορικός Πόπλιος Κορνήλιος Τάκιτος (50/60 – 115/117 μ.Χ.)
Στο 15ο βιβλίο του των Χρονικών γράφει (μετάφραση): «Εκείνος από τον οποίο προήλθε το όνομα είναι ο Χριστός, ο οποίος θανατώθηκε επί βασιλείας Τιβερίου, όταν επίτροπος ήταν ο Πόντιος Πιλάτος.»
Ο Έλληνας σοφιστής, Λουκιανός ο Σαμοσατέας (125-180 μ.Χ.)
Στο έργο του «Περί της Πελεγρίνου τελευτής», γράφει: «Εκείνοι αισθάνονταν αυτόν ως θεό τους, τον θεωρούσαν νομοθέτη τους, τον ανακήρυξαν προστάτη τους και ακόμη εξακολουθούν να σέβονται τον άνθρωπο αυτόν, που σταυρώθηκε στην Παλαιστίνη, επειδή εισήγαγε στη ζωή τους την νέα αυτή θρησκεία.»
Ο Εβραίος ιστορικός Ιώσηπος Φλάβιος (37-100 μ.Χ.)
Στο 18ο βιβλίο της «Ιουδαϊκής αρχαιολογίας», αναφέρει: «Εκείνη την εποχή έζησε ο Ιησούς, ένας σοφός άνθρωπος, αν μπορεί κανείς να τον χαρακτηρίσει σαν άνθρωπο. Γιατί ήταν κάποιος που έκανε εκπληκτικά κατορθώματα και ήταν δάσκαλος των ανθρώπων …. Όταν ο Πιλάτος, ύστερα από μία καταδίκη που του απήγγειλαν οι επικεφαλής μας, τον καταδίκασε σε σταυρικό θάνατο, εκείνοι που τον είχαν αγαπήσει από την αρχή, δεν έπαψαν να είναι δεμένοι μαζί του. Την Τρίτη ημέρα τους παρουσιάστηκε πάλι ζωντανός, όπως είχαν βεβαίως προβλέψει γι’ αυτόν οι ιεροί προφήτες, καθώς και μυριάδες άλλα θαύματα σχετικά με το άτομό του.»
Επίσης, οι Εβραίοι πολέμιοι του Χριστιανισμού δεν αμφισβήτησαν ποτέ, την ιστορικότητα του Ιησού.
Επομένως, η προσπάθεια απόδειξης της ιστορικότητας του Ιησού από την δυτική θεολογική και επιστημονική σκέψη μέσω ενός αστρολογικού-αστρονομικού φαινομένου φαίνεται ακατανόητη και αχρείαστη, καθώς εκτός από τα Ευαγγέλια επιβεβαιώνεται και από ιστορικές πηγές.
Αξίζει να προσθέσουμε ότι 700 περίπου χρόνια πριν την έλευση του Χριστού, ο προφήτης Ησαΐας προφήτευσε τόσο τη γέννησή Του από την Θεοτόκο: «διὰ τοῦτο δώσει Κύριος αὐτὸς ὑμῖν σημεῖον· ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ· (Ησαίας, 7, 14), όσο και την προσκύνηση των Μάγων και των δώρων που του προσέφεραν: «ἀγέλαι καμήλων, καὶ καλύψουσί σε κάμηλοι Μαδιὰμ καὶ Γαιφά· πάντες ἐκ Σαβὰ ἥξουσι φέροντες χρυσίον καὶ λίβανον οἴσουσι καὶ λίθον τίμιον καὶ τὸ σωτήριον Κυρίου εὐαγγελιοῦνται.» (Ησαίας, 60, 6).
Σχετικά με το έτος γέννησης του Χριστού, όπως αναφέρουν οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου, οι περισσότεροι ερευνητές, θεολόγοι, ιστορικοί, αστρονόμοι, πιστεύουν ότι η «Γέννηση» συνέβη από το 8 έως το 4 π.Χ.
Επίσης, από την μελέτη των ιερών κειμένων οι καθηγητές συνάγουνε ότι ο Χριστός δεν γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, αλλά μάλλον στα μέσα Σεπτεμβρίου-αρχές Οκτωβρίου, καθώς σύμφωνα με τις γραφές οι βοσκοί είχαν τα κοπάδια τους στην ύπαιθρο, κάτι που δεν είναι δυνατόν την περίοδο του χειμώνα που επικρατεί κρύο και πολλές βροχές και για αυτό τα έχουν στα χειμαδιά τους.
Ενώ, για τη Σταύρωση του Κυρίου μας, τα πιο πιθανά συμπεράσματα είναι η Παρασκευή 7 Απριλίου του 30 μ.Χ. και η Παρασκευή 3 Απριλίου του 33 μ.Χ..
Πώς, όμως, καθιερώθηκε ο εορτασμός των Χριστουγέννων την 25η Δεκεμβρίου;
Η καθιέρωση της γιορτής έγινε στη Ρώμη περίπου το 335 μ.Χ.. Η ημέρα αυτή κατά το τότε ημερολόγιο, ήταν η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου. Παλαιότερες απόψεις θεωρούσαν ότι η επιλογή έγινε με σκοπό να εξοβελιστούν οι παγανιστικές εορτές της εποχής που εορτάζονταν περίπου την ίδια μέρα, όπως τα Σατουρνάλια και τα Μπρουμάλια.
Την ερμηνεία αυτή αντικρούουν νεότερες έρευνες οι οποίες αναφέρουν ότι εκείνη την εποχή ένας τέτοιος εξοβελισμός ήταν άτοπος, καθώς οι χριστιανοί αποτελούσαν μειοψηφία εντός της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και επομένως η δύναμη της επιβολής δεν ήταν με το μέρος τους.
Οι ίδιες έρευνες συμπληρώνουν ότι η επιλογή της ημέρας έγινε με εκκλησιαστική αυτοσυνειδησία και όχι με σκοπό την αντιγραφή ή το σκέπασμα παγανιστικών εορτών. Πιο συγκεκριμένα εικάζεται ότι στην επιλογή της ημερομηνίας, του τότε χειμερινού ηλιοστασίου, όπου αρχίζει να αυξάνει η ημέρα και να μικραίνει η νύκτα, επηρέασε η φράση του Ιωάννη του Βαπτιστή για τον Χριστό «Εκείνος δει αυξάνειν, εμέ δε ελατούσθαι» (Ιωάννου, 3,30).
Η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων θεωρείται ότι έγινε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το 376 μ.Χ από τον Μεγάλο Βασίλειο ή Άγιο Βασίλειο. Ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με τον δυτικό εμπορευματοποιημένο Άη Βασίλη – Σάντα Κλάους.
Τι αναφέρουν τα Ευαγγέλια για το «άστρο»
Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει ότι οι μάγοι, αρχικά, είδαν το άστρο στην Ανατολή, δηλαδή όταν ήταν στην πατρίδα τους. Έπειτα, το άστρο εξαφανίστηκε. Όταν έφτασαν στην Ιερουσαλήμ ρώταγαν πού είναι ο νεογέννητος βασιλιάς για να τον προσκυνήσουν, διότι είδανε το άστρο Του στην ανατολή. Αλλά κανείς δεν μπορούσε να τους βοηθήσει, διότι προφανώς κανείς άλλος δεν είχε δει το άστρο.
.
«Τοῦ δὲ Ἰησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ἐν ἡμέραις Ἡρῴδου τοῦ βασιλέως, ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα λέγοντες· ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ. (…)» (Ματθαίου 2, 1-2)
Έτσι, στράφηκαν στον τοπικό βασιλιά Ηρώδη, ο οποίος ταραγμένος από τον νέο της γέννησης ενός βασιλιά, κάλεσε τους αρχιερείς και τους γραμματείς για να τους ρωτήσει, πού κατά τις προφητείες θα γεννηθεί ο Χριστός. Εκείνοι του απάντησαν στη Βηθλεέμ. Τότε, ο Ηρώδης κάλεσε τους μάγους για να μάθει το χρόνο εμφάνισης του άστρου και τους έστειλε στη Βηθλεέμ για να εξακριβώσουν αν έχει γεννηθεί το παιδί και αν το βρουν να τον ενημερώσουν.
«Ἀκούσας δὲ Ἡρῴδης ὁ βασιλεὺς ἐταράχθη καὶ πᾶσα Ἱεροσόλυμα μετ᾿ αὐτοῦ, καὶ συναγαγὼν πάντας τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τοῦ λαοῦ ἐπυνθάνετο παρ᾿ αὐτῶν ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται. οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας· οὕτω γὰρ γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου· Καὶ σὺ Βηθλεέμ, γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσραήλ. Τότε Ἡρῴδης λάθρα καλέσας τοὺς μάγους ἠκρίβωσε παρ᾿ αὐτῶν τὸν χρόνον τοῦ φαινομένου ἀστέρος, καὶ πέμψας αὐτοὺς εἰς Βηθλεὲμ εἶπε· πορευθέντες ἀκριβῶς ἐξετάσατε περὶ τοῦ παιδίου, ἐπὰν δὲ εὕρητε, ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως κἀγὼ ἐλθὼν προσκυνήσω αὐτῷ.» (Ματθαίου 2, 3-8)
Ενώ οι μάγοι κατευθύνονταν στη Βηθλεέμ το λαμπρό αστέρι εμφανίστηκε πάλι. Πήγαινε μπροστά τους και τους οδηγούσε, ώσπου στάθηκε πάνω από τον τόπο όπου βρισκόταν ο νεογέννητος Ιησούς. Εισήλθαν με χαρά εκεί που βρισκόταν το παιδί με τη μητέρα Του, Το προσκύνησαν και Του πρόσφεραν δώρα.
.
«Οἱ δὲ ἀκούσαντες τοῦ βασιλέως ἐπορεύθησαν· καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς, ἕως ἐλθὼν ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα, καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν·» (Ματθαίου 2, 9-11)
Αφού οι μάγοι προσκύνησαν τον Χριστό, αναχώρησαν για την πατρίδα τους από διαφορετικό δρόμο ώστε να αποφύγουν τον Ηρώδη, καθώς είδαν όνειρο να μην τον συναντήσουν.
.
«καὶ χρηματισθέντες κατ᾿ ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς Ἡρῴδην, δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν.» (Ματθαίου 2,12)
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, καταγράφει και αυτός τη γέννηση του Χριστού μας, καθώς και την προσκύνησή Του από τους ποιμένες. Εκεί που αγρυπνούσαν φυλάσσοντας το ποίμνιό τους στους αγρούς, τους παρουσιάστηκε άγγελος Κυρίου που τους ανήγγειλε την γέννηση του Χριστού και το πώς θα βρούνε τον Θείο βρέφος, ενώ στη συνέχεια εμφανίστηκε πλήθος αγγέλων οι οποίοι έψαλαν το χαρμόσυνο γεγονός.
.
«Καὶ ποιμένες ἦσαν ἐν τῇ χώρᾳ τῇ αὐτῇ ἀγραυλοῦντες καὶ φυλάσσοντες φυλακὰς τῆς νυκτὸς ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτῶν. Καὶ ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου ἐπέστη αὐτοῖς καὶ δόξα Κυρίου περιέλαμψεν αὐτούς, καὶ ἐφοβήθησαν φόβον μέγαν. Καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ ἄγγελος· μὴ φοβεῖσθε· ἰδοὺ γὰρ εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ, ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυίδ. Καὶ τοῦτο ὑμῖν τὸ σημεῖον· εὑρήσετε βρέφος ἐσπαργανωμένον, κείμενον ἐν φάτνῃ. Καὶ ἐξαίφνης ἐγένετο σὺν τῷ ἀγγέλῳ πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνούντων τὸν Θεὸν καὶ λεγόντων· δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία. Καὶ ἐγένετο ὡς ἀπῆλθον ἀπ᾿ αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν οἱ ἄγγελοι, καὶ οἱ ἄνθρωποι οἱ ποιμένες εἶπον πρὸς ἀλλήλους· διέλθωμεν δὴ ἕως Βηθλεὲμ καὶ ἴδωμεν τὸ ρῆμα τοῦτο τὸ γεγονός, ὃ ὁ Κύριος ἐγνώρισεν ἡμῖν. Καὶ ἦλθον σπεύσαντες, καὶ ἀνεῦρον τήν τε Μαριὰμ καὶ τὸν Ἰωσὴφ καὶ τὸ βρέφος κείμενον ἐν τῇ φάτνῃ. Ἰδόντες δὲ διεγνώρισαν περὶ τοῦ ρήματος τοῦ λαληθέντος αὐτοῖς περὶ τοῦ παιδίου τούτου· καὶ πάντες οἱ ἀκούσαντες ἐθαύμασαν περὶ τῶν λαληθέντων ὑπὸ τῶν ποιμένων πρὸς αὐτούς. Ἡ δὲ Μαριὰμ πάντα συνετήρει τὰ ρήματα ταῦτα συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς. Καὶ ὑπέστρεψαν οἱ ποιμένες δοξάζοντες καὶ αἰνοῦντες τὸν Θεὸν ἐπὶ πᾶσιν οἷς ἤκουσαν καὶ εἶδον καθὼς ἐλαλήθη πρὸς αὐτούς.» (Λουκά 2, 8-20)
.
Η Παναγία και ο Ιωσήφ διέμειναν για ένα χρονικό διάστημα στη Βηθλεέμ, έως ότου τους ειδοποίησε άγγελος Κυρίου να φύγουν για την Αίγυπτο για να γλιτώσουν τον μικρό Ιησού από τη σφαγή των νηπίων που διέταξε ο Ηρώδης.
Ποιοι ήταν οι μάγοι
Ο Ησύχιος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρουν ότι οι Μάγοι κατάγονταν από την Περσία, αφού σε αυτή τη χώρα η ονομασία «μάγος» σήμαινε τον σοφό ιερέα του Ζωροαστρισμού.
Ο Ωριγένης πίστευε ότι ήταν Αιγύπτιοι, ενώ αργότερα ο Γιοχάνες Κέπλερ υποστήριζε ότι ήταν Χαλδαίοι.
Ο Ηρόδοτος, πιο παλιά, είχε αναφέρει ότι υπήρχε μία φυλή από τις έξι της Μηδείας, από την οποία προέρχονταν οι Μάγοι: ιερείς, αστρολόγοι-αστρονόμοι και θεματοφύλακες των επιστημονικών γνώσεων της εποχής τους. Ενώ ισχυρή τάξη Μάγων δημιουργήθηκε και στην Περσία. Το ίδιο περίπου αναφέρει και ο Πλάτων.
Όπως εξηγούν οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου, οι Μάγοι δεν ήταν αστρολόγοι με τη σημερινή έννοια του όρου. Θεωρούντο οι πανεπιστήμονες της εποχής τους. Τα ελληνικά εγκυκλοπαιδικά λεξικά, στη λέξη Μάγος αναφέρουν ότι σημαίνει τον σοφό άνδρα που ανήκε στη Μηδική τάξη των ιερέων της Περσίας. Την ίδια ετυμολογία δίνει και τον Concise Oxford Dictionary (1971): Μέλος της αρχαίας περσικής ιερατικής κάστας. Οι (τρεις) Μάγοι, είναι οι «σοφοί άντρες» από την Ανατολή οι οποίοι έφεραν δώρα στον νεογέννητο Χριστό.
Συνεπώς, η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι οι Μάγοι ήταν οι πανεπιστήμονες της εποχής και προέρχονταν από την Περσία.
Τα ονόματά τους για πρώτη φορά αναφέρονται από τον Βέδα τον Αιδέσιμο, επιφανή Άγγλο εκκλησιαστικό συγγραφέα του 8ου μ.Χ. αιώνα, ως Γκασπεθά, Μελχιώρ και Βιθισαρεά. Ενώ στα χειρόγραφα της Παρισινής Βιβλιοθήκης του 8ου αιώνα του ιστορικού Angellus της Ραβέννας, ονομάζονται Γκαθασπώ, Μελχιώρ και Βιθισαρεά. Τελικά, η παράδοση διατήρησε τα ονόματα που τους δόθηκαν έναν αιώνα αργότερα, τον 9ο, ως Γκάσπαρ που πρόσφερε τον χρυσό, Μελχιώρ που έφερε τον λίβανο και Βαλτάσαρ που παρέδωσε τα σμύρνα.
Ο χρυσός είναι σύμβολο της βασιλείας και δόθηκε στον Χριστό ως ένδειξη τιμής στον νέο Βασιλιά του κόσμου. Ο λίβανος είναι αρωματική ελαιώδη ρυτίνη δένδρου και προσφέρθηκε στον Χριστό ως ένδειξη τιμής της Θεότητός του. Τα Σμύρνα ήταν άρωμα που τοποθετούσαν στους νεκρούς για να μυρίζουν όμορφα και προσφέρθηκε ως ένδειξη ευγνωμοσύνης της Θυσίας Του για χάρη των ανθρώπων.
.
Τα δώρα των Μάγων τα φύλαξε η Παναγία. Έπειτα, παραδόθηκαν στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων όπου και φυλάχτηκαν έως το 400 μ.Χ. Το 400 μ.Χ. μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου και έμειναν μέχρι και την Άλωσή της το 1453 μ.Χ. (εκτός από 60 χρόνια που μεταφέρθηκαν στην Νίκαια για ασφάλεια, από το 1204 μ.Χ., λόγω των Φράγκων κατακτητών). Μετά την Άλωση της Πόλεως η χριστιανή Μάρω, σύζυγος του Μουράτ (1421-1451), μητέρα του Μωάμεθ, τα μετέφερε στο Άγιον Όρος και τα δώρισε στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου, όπου και παραμένουν έως σήμερα.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύοντας τα γεγονότα κατά την ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού λένε πως οι Ποιμένες που προσκύνησαν το θείο Βρέφος, εκπροσωπούσαν τον πιστό ιουδαϊκό λαό, ενώ οι Μάγοι εξ Ανατολών εκπροσωπούσαν τα έθνη και τους εθνικούς. Έτσι, ο Ιησούς δηλώνει από την πρώτη κιόλας στιγμή, ότι είναι ο Μεσσίας όλου του κόσμου, κάθε φυλής και παντός γένους.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να καταθέσω μία προσωπική σκέψη. Γιατί οι Μάγοι ήταν οι μόνοι που είδαν το «άστρο», ενώ οι βοσκοί οι μόνοι που είδαν τους αγγέλους και τελικά αυτοί που προσκύνησαν το Θείο βρέφος;
Μήπως, επειδή οι μεν βοσκοί είχαν καθαρή καρδιά; («Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ· ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται» (Ματθαίου 5,8)), οι δε Μάγοι επειδή αναζητούσαν χωρίς επιστημονική υπεροψία τον δρόμο για την αλήθεια και τη ζωή, δηλαδή τον Θεό («ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή·» (Ματθαίου 14,6))
Το άστρο της Βηθλεέμ κατά την Ορθοδοξία
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, έχοντας σπουδάσει την Αστρονομική επιστήμη στην Αθήνα, μελέτησε διεξοδικά το θέμα του άστρου της Βηθλεέμ. Η επιστημονική του έρευνα με βάση τα ευαγγελικά στοιχεία τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το «άστρο της Βηθλεέμ» δεν ήταν κατ’ ουδένα τρόπο ένα αστρονομικό φαινόμενο (Ομιλία ΣΤ’ εις το κατά Ματθαίον, P. G. 57, 64-65).
Ας δούμε το εμπνευσμένο κείμενο της άποψης του Ιερού Χρυσοστόμου (μεταφρασμένο):
«Διότι βεβαίως δεν ήταν αυτό ένα από τα πολλά άστρα, μάλλον δεν ήταν καν άστρο, όπως εγώ τουλάχιστον νομίζω, αλλά κάποια αόρατη δύναμη που πήρε αυτήν τη μορφή. Έδινε την εντύπωση αυτή, πρώτον, από την πορεία του. Διότι δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρχει κάποιο άστρο που να ακολουθεί αυτήν την οδό. Αλλά κι αν ακόμα αναφέρεις τον Ήλιο ή τη Σελήνη, ή όλα τα άλλα άστρα, τα βλέπουμε να ακολουθούν πορεία από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Αυτό όμως κατευθυνόταν από βορρά προς νότο. Διότι αυτή είναι η θέση της Παλαιστίνης σε σχέση με την Περσική χώρα. (…)
Δεύτερον, αυτό είναι δυνατόν να το αντιληφθεί κανείς και από το χρονικό διάστημα [ενν. της εμφάνισής του]. Δηλαδή δεν φαινόταν κατά τη νύχτα, αλλά μέρα μεσημέρι, ενώ έλαμπε ο Ήλιος. Πράγμα το οποίο δεν είναι χαρακτηριστικό της δύναμης ενός άστρου, αλλά ούτε και της Σελήνης. Αυτή λοιπόν που υπερέχει τόσο πολύ απ’ όλα τα άστρα, με την εμφάνιση του ηλιακού φωτός, αμέσως κρύβεται και εξαφανίζεται.
Αυτό [ενν. το άστρο] δε, με την υπερβολική δικιά του λαμπρότητα νίκησε ακόμη και τις ηλιακές ακτίνες, αφού αποδείχθηκε λαμπρότερο από εκείνες και έλαμψε πιο έντονα με τόσο φως.
.
Τρίτον, από το γεγονός ότι εμφανιζόταν και κρυβόταν ξανά. Διότι στον δρόμο μεν προς την Παλαιστίνη φαινόταν ότι τους καθοδηγούσε [ενν. τους Μάγους]. Όταν όμως έφτασαν στα Ιεροσόλυμα, κρύφτηκε. Έπειτα πάλι όταν άφησαν τον Ηρώδη, αφού του εξήγησαν τον λόγο για τον οποίο ήρθαν και επρόκειτο να φύγουν, εμφανίστηκε ξανά. Γεγονός το οποίο δεν έχει να κάνει με την κίνηση των άστρων, αλλά με κάποια έλλογη δύναμη. Ούτε βεβαίως είχε κάποια ιδιαίτερη πορεία, αλλά όταν έπρεπε να πορευτούν αυτοί τους καθοδηγούσε. Όταν έπρεπε να σταματήσουν, στεκόταν, φροντίζοντας πάντα για ό,τι ήταν αναγκαίο.
Τέταρτον, από τον τρόπο που έδειχνε θα μπορούσε να το αντιληφθεί κανείς αυτό ξεκάθαρα. Διότι δεν έδειχνε τον τόπο μένοντας επάνω. Ούτε βέβαια ήταν δυνατόν σ’ αυτούς έτσι να το αντιληφθούν. Αλλά το έκανε αυτό κατεβαίνοντας κάτω.
Μάθετε λοιπόν ότι τόπο τόσο μικρό και όσον είναι φυσικό να κατέχει μια καλύβα, πολύ περισσότερο δε όσον τόπο είναι φυσικό να κατέχει το σώμα μικρού παιδιού, δεν ήταν δυνατόν και σε άστρο ακόμη να το γνωρίζει. Επειδή βεβαίως ήταν άπειρο το ύψος, δεν μπορούσε έτσι να επισημάνει τόπο στενό και να τον κάνει γνωστό σε όσους ήθελαν να τον δουν.
.
Πώς λοιπόν το αστέρι, πες μου, έδειχνε τόπον τόσο στενό της φάτνης και της καλύβας, εάν δεν κατέβαινε κάτω, αφήνοντας το ύψος εκείνο, και δεν στεκόταν πάνω από το κεφάλι του παιδιού; Αυτό βεβαίως υπονοώντας και ο ευαγγελιστής έλεγε: «ιδού, το άστρο οδήγησε αυτούς, μέχρις ότου ήλθε και στάθηκε πάνω από το σημείο όπου ήταν το παιδί».
Όπως τονίζουν οι καθηγητές αστροφυσικής Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου, καθώς και η υπεύθυνη στο Πλανητάριο διδάκτωρ αστροφυσικής Βάλια Λύρατζη, κατά τον ιερό Ιωάννη Χρυσόστομο το «άστρο» της Βηθλεέμ ήταν μια θεία και υπερφυσική δύναμη κατευθυνόμενη από τη βούληση του Θεού, η οποία υπό μορφή «άστρου» οδήγησε αρχικά τους Μάγους στην Ιερουσαλήμ. Στη συνέχεια χάθηκε, και επανεμφανίστηκε για να τους οδηγήσει στη Βηθλεέμ για να τους υποδείξει την οικία στην οποία κατοικούσε ο μικρός Ιησούς.
.
Το άστρο της Βηθλεέμ Επιστημονικά
Οι καθηγητές αστροφυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών, Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, στο βιβλίο τους «Στα Ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. (Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ καταπιάνονται διεξοδικά με το φαινόμενο του άστρου.
Ας δούμε τι διαπιστώνουν:
«Από τη μελέτη των περικοπών που αναφέρονται στο άστρο της Βηθλεέμ, μπορούμε να κάνουμε τις επόμενες επισημάνσεις:
α. Η φαινόμενη κίνηση των ουρανίων σωμάτων (ανατολή – δύση) δεν συμπίπτει με την αναφερόμενη κίνηση του άστρου, έτσι όπως αυτή περιγράφεται.
β. Η φαινόμενη λαμπρότητα του «αστέρα», γράφεται στα –απόκρυφα- κείμενα ότι σκίαζε ακόμα και το φως του Ηλίου. Όμως κανείς άλλος εκτός των Μάγων δεν το είχε αντιληφθεί.
γ. Το «αστέρι», ανέλαμπε και εξαφανιζόταν, ή στεκόταν και κινιόταν «κατά το δοκούν», αναίτια ή αναλόγως των αναγκών και της περιοχής που βρίσκονταν οι Μάγοι. Ένα αστρονομικό αντικείμενο δεν μπορεί κατ’ ουδένα τρόπο να παρουσιάζει μια τέτοια συμπεριφορά.
Σημειώνουμε, βέβαια, ότι η εμφάνιση, εξαφάνιση, στάση ή κίνηση ερμηνεύεται από τη σύνοδο των πλανητών. Τότε όμως, δεν αναφερόμαστε σε άστρο αλλά σε σύνοδο (συνάντηση-ευθυγράμμιση) πλανητών.
δ. Το «αστέρι», έδειξε ένα συγκεκριμένο μικρό τόπο όπου γεννήθηκε ο Ιησούς. Ένα αστρονομικό αντικείμενο, όμως, λόγω της μακρινής απόστασης στην οποία βρίσκεται, δεν μπορεί να υποδείξει κάποιο συγκεκριμένο τόπο στην επιφάνεια της Γης, παρά μόνο κατεύθυνση (προσανατολισμό).»
Προκειμένου να υποδειχθεί ένα ορισμένο γήινο σημείο, θα πρέπει το αντικείμενο να δημιουργηθεί στα πολύ χαμηλά στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας, γεγονός αδύνατον, για ένα αστρονομικό αντικείμενο. Τα φαινόμενα που δημιουργούνται μέσα στη γήινη ατμόσφαιρα δεν είναι αστρονομικά αλλά μετεωρολογικά.
Όπως καταλήγουν, με αυτές τις απόψεις συμφωνεί και ο ιερός Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο οποίος σαν άριστος αστρονόμος της περιόδου, εκθέτει τα στοιχεία, τα οποία κατά τη γνώμη του συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι το «άστρο της Βηθλεέμ» δεν ήταν κατ’ ουδένα τρόπο ένα αστρονομικό φαινόμενο.
Να σημειωθεί ότι στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και ο καθηγητής Αστρονομίας του Α.Π.Θ. Σταύρος Αυγολούπης σε παρουσίαση που έκανε στην εκπομπή «Τα Φυσικά».
Μετά τις προηγούμενες επισημάνσεις οι καθηγητές Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου καταθέτουν μερικές προσωπικές τους θέσεις:
Θα πρέπει κάποιος να μην έχει ακόμη και τις πλέον στοιχειώδεις γνώσεις Αστρονομίας, για να διατυπώσει την άποψη ότι το «άστρο της Βηθλεέμ», το περιγραφόμενο από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, αποτελεί ένα αστρονομικό αντικείμενο. Μια τέτοια γνώμη θα μπορούσε να διατυπωθεί μόνο από αστρονόμους των οποίων η επιστημονική οξυδέρκεια έχει αμβλυνθεί από άλλα συναισθήματα, όπως την υπέρμετρη θρησκευτική πίστη ή τον φανατισμό, την κοινωνική σκοπιμότητα ή την ανθρώπινη φιλοδοξία κ.λ.π.
Το άστρο της Βηθλεέμ δεν θα μπορούσε με κανένα τρόπο να είναι, από όσα μέχρι σήμερα γνωρίζουμε, ένα από τα γνωστά ατμοσφαιρικά φαινόμενα. Τέτοιας έκτασης, διάρκειας και ιδιοτήτων μετεωρολογικά φαινόμενα, που να εξηγούν τη φύση και τις κινήσεις του «άστρου» της Βηθλεέμ, κατά τη γνώμη μας, δεν έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα, ούτε γνωρίζουμε κάποιους φυσικούς παράγοντες ή μηχανισμούς, οι οποίοι να μπορούν να τα δημιουργήσουν.
Αρνούμαστε, για ένα φαινόμενο όπως ο αστέρας της Βηθλεέμ, να μπούμε στη λογική κατασκευής δογματικών, προσωπικών σεναρίων και τη διατύπωση κάποιων απόψεων που ως στόχο τους θα είχαν, όχι τη διερεύνηση της αλήθειας, αλλά την ψευδοεπιβεβαίωση προσωπικών μεταφυσικών ή κοινωνικών δογμάτων, καθώς και την εξυπηρέτηση προσωπικών τακτικών μεθοδεύσεων και επιδιώξεων.
Όπως προσθέτουν οι καθηγητές, πολύ πιθανόν η φύση του άστρου της Βηθλεέμ να ερμηνεύεται ξεκάθαρα από έναν γενικότερο φυσικό νόμο, που ακόμη δεν είναι άμεσα αντιληπτός από τη σύγχρονη επιστήμη. Mια τέτοια αντίληψη των πραγμάτων, ασφαλώς και συμφιλιώνει τις απόψεις της Αστρονομίας με αυτές της Θεολογίας. Συγχρόνως, όμως, διαχωρίζει απολύτως τα πεδία δραστηριοτήτων τους.
Και με αφετηρία την προηγούμενη θέση τους, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι για τη φύση του άστρου της Βηθλεέμ, εμείς, ως θετικοί επιστήμονες, νομιμοποιούμαστε να γράψουμε τι δεν ήταν και όχι να πλάθουμε σενάρια για το τι πιθανώς να ήταν.
Ιδιαίτερη όμως εντύπωση προκαλεί η τελική διαπίστωση των δύο καθηγητών αστροφυσικής:
«Γιατί θα πρέπει να δώσουμε τόσο μεγάλη σημασία στην αστρονομική φύση του άστρου της Γέννησης; … Εξάλλου, η γέννηση και η διδασκαλία του Χριστού, μεγαλειώδης στο περιεχόμενό της, δεν χρειάζεται αστρική επιβεβαίωση. … Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό στην όλη υπόθεση δεν είναι αν το άστρο της Βηθλεέμ υπήρξε ή δεν υπήρξε, αλλά το τι ακριβώς συμβολίζει. … Το σημαντικό είναι η έλευση, ο ερχομός του Θεανθρώπου. … Δεν έχουν τόση σημασία το πού, το πότε και οι ακριβείς λεπτομέρειες της Γέννησης, αλλά το γεγονός ότι ο Ιησούς Χριστός θυσιάστηκε για να μας λυτρώσει από τις αμαρτίες μας.»
.
Επίλογος
Το καλοκαίρι του 1966, ο νομπελίστας φυσικός Richard Feynman έδωσε έναν ανατρεπτικό ορισμό για το τι είναι επιστήμη:
«Επιστήμη είναι η πίστη στην άγνοια των εμπειρογνωμόνων»
Ο Feynman είχε λάβει το 1954 το βραβείο Άλμπερτ Αϊνστάιν και το 1965 το Νόμπελ Φυσικής για εργασία του στην κβαντική ηλεκτρομηχανική και αποτελεί έναν από τους εκφραστές της σύγχρονης επιστήμης. Στη συνέχεια, στηλίτευσε τη δυτική επιστημονική υπεροψία λέγοντας:
«Νομίζω πως ζούμε σε μία αντιεπιστημονική εποχή, στην οποία η επίδραση των επικοινωνιών, της τηλεόρασης, των βιβλίων κλπ είναι αντιεπιστημονική. Σαν αποτέλεσμα ασκείται σημαντική πνευματική τυραννία στο όνομα της Επιστήμης.»
Τα αίτια της επιστημονικής υπεροψίας έχει εξηγήσει ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης:
«Όλο το κακό ξεκινάει από το μυαλό, όταν γυρίζει μόνο γύρω από την επιστήμη και είναι τελείως απομακρυσμένο από τον Θεό. Για αυτό δεν βρίσκουν αυτοί οι άνθρωποι την εσωτερική τους ειρήνη και την ισορροπία. Ενώ, όταν ο νους γυρίζει γύρω από τον Θεό, χρησιμοποιούν οι άνθρωποι την επιστήμη για την εσωτερική τους καλλιέργεια και για το καλό του κόσμου, γιατί τότε είναι αγιασμένο το μυαλό.»
Επίσης, ο Άγιος έχει αναφέρει:
«Όποιος νομίζει ότι μπορεί να γνωρίσει τα μυστήρια του Θεού με την εξωτερική επιστημονική θεωρία, μοιάζει με ανόητο που θέλει να δει τον Παράδεισο με το τηλεσκόπιο.»
Επίμετρο
«καὶ προσκαλεσάμενος ὁ ᾿Ιησοῦς παιδίον ἔστησεν αὐτὸ ἐν μέσῳ αὐτῶν καὶ εἶπεν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.» (Ματθαίου 18,2-4)
Το πρωί των Χριστουγέννων ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα των ταπεινών ποιμένων-βοσκών και επιστημόνων-Μάγων, πηγαίνοντας να προσκυνήσουμε τον Χριστό. Πού; Στη Θεία Του Λειτουργία, μεταλαμβάνοντας το Σώμα και το Αίμα Του, αφού όμως προηγουμένως έχουμε επισκεφτεί έναν πνευματικό. Ας γιορτάσουμε την Ενανθρώπησή Του, Μαζί Του, απλά και ταπεινά όπως Εκείνος επέλεξε.
Καλά και ευλογημένα εν Χριστώ Χριστούγεννα!
.
Κωνσταντίνος Μαργέλης
Άγιος Πέτρος, Λευκάδας, 15 Δεκεμβρίου 2024
Δημοσίευση Freepen.gr & Meganisinews.eu