Ανδρέας Μεταξάς
Γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1790. Ήταν γιος του Πέτρου Μεταξά, της ιστορικής οικογένειας των Μεταξάδων και έφερε τον τίτλο του κόμη. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση διέθεσε σημαντικό μέρος της περιουσίας του για να προετοιμάσει ένα σώμα αγωνιστών περίπου 400 ανδρών, με τους οποίους πέρασε στην Πελοπόννησο από την Κεφαλονιά.
Στις 25 Μαΐου του 1822 με ομόφωνη απόφαση εγκρίθηκε πράξη του Εκτελεστικού με την οποία πολιτογραφήθηκε Έλληνας κάτοικος Πελοποννήσου για τις υπηρεσίες που είχε προσφέρει μέχρι τότε στην πατρίδα.
Το 1827, πρωτοστάτησε στην εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια και παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός του σύμμαχος. Με την σειρά του ο Καποδίστριας τον τίμησε με σοβαρά αξιώματα.
Στα χρόνια των Βαυαρών αρχικά ο Μεταξάς διορίστηκε νομάρχης Λακωνίας, αλλά γενικά παραγκωνίστηκε συστηματικά. Το 1833, μετά τη δίωξη του Κολοκοτρώνη, συκοφαντήθηκε και συνελήφθη ως ύποπτος για τις φιλελεύθερες αρχές του και φυλακίστηκε στη Σύρο, απ’ όπου δραπέτευσε και κατέφυγε στη Μασσαλία.
Το 1843, πρωτοστάτησε στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου για την παραχώρηση Συντάγματος μαζί με τον Μακρυγιάννη και τον Καλλέργη. Μετά την επικράτηση του κινήματος, σχημάτισε κυβέρνηση και ήταν ο πρώτος που πήρε τον τίτλο του πρωθυπουργού του νέου Ελληνικού κράτους. Διετέλεσε πρωθυπουργός από τις 3 Σεπτεμβρίου 1843 έως τις 16 Φεβρουαρίου του 1844. Αν και ανήκε στο Ρωσικό κόμμα, φρόντισε να συμπεριλάβει στη κυβέρνηση μέλη και από τα άλλα κόμματα, το Γαλλικό και το Αγγλικό, έτσι ώστε αυτή να αποκτήσει οικουμενικό χαρακτήρα. Το πέτυχε υπό την απειλή πως αν δεν γινόταν δεκτή η εισήγησή του θα παραιτείτο.
Γράφει τότε ο Μεταξάς σε φίλο του, αμέσως μετά τα Σεπτεμβριανά: «Ως προς τον σκοπόν της μεγάλης μεταβολής αυτός ήτο και είναι να παγιωθή το νέο Σύνταγμα της Ελλάδος και ο συνταγματικός θρόνος του Όθωνος. Όθεν το κίνημα δεν ήτο ούτε ρωσικόν, ούτε αγγλικόν, ούτε γαλλικόν, αλλ’ απλώς ελληνικόν.»
Τελικά, παραιτήθηκε από πρωθυπουργός γιατί διαφώνησε με την εθνοσυνέλευση, σχετικά με την ισοβιότητα των μελών της γερουσίας. Τον Αύγουστο του 1845 παραιτήθηκε από μέλος της κυβέρνησης Κωλέττη στην οποία μετείχε ως υπουργός των Οικονομικών, ύστερα από την προσπάθεια του τελευταίου να ανατρέψει το σύνταγμα.
Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (1853–1856) παραιτήθηκε από τη θέση του πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη και οργάνωσε κρυφά ένοπλα τμήματα προκειμένου να συμμετάσχουν στην εξέγερση της Θεσσαλίας και της Ηπείρου. Λίγο πριν τον θάνατό του, ο Όθωνας του ανέθεσε τον σχηματισμό κυβέρνησης αλλά αρνήθηκε επειδή διαφώνησε μαζί του.
Ο Ανδρέας Μεταξάς διετέλεσε πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας καθώς και πολλών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Σε όλο του τον βίο υπήρξε γενναίος, ειλικρινής και φιλόπατρις με ακέραιο χαρακτήρα. Κανείς δεν αμφισβήτησε την φιλελεύθερη και δημοκρατική του συνέπεια, καθώς και την προσήλωσή του στους κοινοβουλευτικούς θεσμούς.
Πέθανε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1860.
Κωνσταντίνος Κανάρης
Το πραγματικό του όνομα ήταν Κωνσταντής Νικολάου Σπηλιωτέας. Γεννήθηκε το 1795 ή το 1805 στα Ψαρά. Παρά το γεγονός ότι δεν φαίνεται να είχε μυηθεί στη Φιλική εταιρεία, με το ξέσπασμα της επανάστασης κατατάχθηκε αμέσως ως απλός ναύτης στον Ψαριανό στολίσκο. Εξειδικεύτηκε στα πυρπολικά και έγινε ο φόβος και ο τρόμος του τουρκικού και του αιγυπτιακού στόλου. Ηγείτο πάντοτε σε όλες τις παράτολμες πυρπολικές επιχειρήσεις που αναλάμβανε. Εγκωμιαστικά σχόλια γι’ αυτόν έγραψαν ο Λόρδος Βύρων, ο Βίκτωρ Ουγκώ και ο Άγγλος ιστορικός Γκόρντον.
Υπήρξε θερμός υποστηρικτής και συνεργάτης του Καποδίστρια και ένα από τα λίγα πρόσωπα στα οποία είχε εμπιστοσύνη ο κυβερνήτης. Διετέλεσε πέντε φορές πρωθυπουργός και λόγω της αγωνιστικής του συνέπειας τον χαρακτήρισαν «Πυρπολητή του Συστήματος (της αντισυνταγματικής μοναρχίας)». Συμμετείχε στο επαναστατικό κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 το οποίο ανάγκασε τον Όθωνα να παραχωρήσει Σύνταγμα. Κατόπιν, κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα, χρημάτισε δύο φορές πρωθυπουργός (το 1844 και το 1848-49).
Το 1861 του απονέμεται τιμητική σύνταξη την οποία όμως αρνείται από ένδειξη σεβασμού προς τους συναγωνιστές του που παρέμεναν παραμελημένοι. Το 1862 έλαβε ενεργό μέρος στην αντιοθωνική κίνηση. Όταν ο Όθωνας στην προσπάθειά του να τον προσεταιρισθεί του ανέθεσε ξανά την πρωθυπουργία, ο Κανάρης δεν δίστασε να αρνηθεί, επειδή ο Όθωνας δεν ενέκρινε κάποιους από τους υπουργούς του. Μία μέρα πριν, είχε υποβάλει υπόμνημα στον Όθωνα με τους όρους του, οι κυριότεροι εκ των οποίων ήταν α) οι υπουργοί να εκλέγονται από τον πρωθυπουργό και όχι από τον βασιλιά, β) τίμιες και αδιάβλητες εκλογές, γ) κατάργηση του Ανακτοβουλίου, δ) κατάργηση ανελεύθερων νόμων, ε) φιλολαϊκά οικονομικά μέτρα.
Μετά την έξωση του Όθωνα και την έλευση του Γεωργίου Α’ ανέλαβε άλλες δύο φορές πρωθυπουργός, την άνοιξη του 1864 για ενάμιση μήνα, καθώς και από το καλοκαίρι του 1864 έως την άνοιξη του 1865, όταν και πέρασε την τελική ψήφιση του Συντάγματος, το πιο φιλολαϊκό σε όλη την Ευρώπη την εποχή εκείνη!
Σεμνός για τα κατορθώματά του, όταν των ρώτησαν μαθητές Γυμνασίου πώς έγινε το «θαύμα» στη Χίο με την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας, εκείνος απάντησε: «Είπα, Κωνσταντή, απόψε πρέπει να σκοτωθείς. Αυτό ήταν όλο …»
Μετά από πολλά χρόνια πολιτικής αδράνειας, στις 26 Μαϊου 1877 επανήλθε στην πολιτική, αναλαμβάνοντας και πάλι πρωθυπουργός στην οικουμενική κυβέρνηση που σχηματίστηκε για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του Ρωσοτουρκικού πολέμου. Τότε, μετά από μία απειλή των Τούρκων ότι θα στείλουν πολεμικό πλοίο να παραλάβει τα πολεμοφόδια που είχε ξεφορτώσει για εκείνους Αυστριακό πλοίο στην Κέρκυρα, έδωσε εντολή να αποπλεύσουν δύο πολεμικά πλοία και ζητούσε επιτακτικά να γραφτεί στη διαταγή να μην γυρίσουν πίσω αν δεν βουλιάξουν το τουρκικό πλοίο.
Πέθανε στην Αθήνα, στις 2 Σεπτεμβρίου 1877.
Κίτσος Τζαβέλας
Γεννήθηκε το 1800 στο Σούλι της Ηπείρου και ήταν δευτερότοκος γιος του Φώτου Τζαβέλα και εγγονός του Λάμπρου Τζαβέλα.
Πήρε μέρος σε αμέτρητες μάχες με τα παλικάρια του, αλλά και μαζί με τον Μάρκο Μπότσαρη και τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Κατά την έξοδο της φρουράς του Μεσολογγίου, οδήγησε μία από τις τρεις φάλαγγες των πολιορκημένων.
Σταδιακά αναμίχθηκε στην πολιτική, καθώς ήδη από το 1827 ήταν αντιπρόσωπος των Σουλιωτών στην 3η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Στις 20 Μαρτίου 1827, πέτυχε την ανάκληση του ατιμωτικού ψηφίσματος με το οποίο ο Δημήτριος Υψηλάντης είχε καθαιρεθεί και υποβιβασθεί σε πολίτη Β’ τάξεως επειδή είχε διαφωνήσει για έναν συμβιβασμό με τους Οθωμανούς.
Το 1828, 0 Καποδίστριας τον έκανε χιλίαρχο της Α’ Χιλιαρχίας, αναθέτοντάς του να εκκαθαρίσει την Στερεά Ελλάδα από τους Τουρκαλβανούς και τους Τουρκοαιγυπτίους, ενώ το 1829 συμμετείχε στην ανακατάληψη του Αντιρρίου, της Ναυπάκτου και του Μεσολογγίου.
Στα χρόνια της Αντιβασιλείας φυλακίστηκε μαζί με τον Κολοκοτρώνη, διότι υπήρξε μέλος της ρωσόφιλης μερίδας. Όμως, το 1835 ο Όθωνας τον έκανε υποστράτηγο κι αργότερα αντιστράτηγο και υπασπιστή του.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1846, παρά τις αντιρρήσεις του γιατί ήταν αγράμματος, ορίστηκε από τον Όθωνα πρωθυπουργός, θέση από την οποία παραιτήθηκε στις 7 Μαρτίου 1847. Το 1849 ορίσθηκε Υπουργός Στρατιωτικών.
Το 1854, όταν ξέσπασε το απελευθερωτικό κίνημα των τότε αλύτρωτων περιοχών της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, ανέλαβε την ηγεσία των επιχειρήσεων στην Ήπειρο μαζί με άλλους Σουλιώτες αξιωματικούς. Μετά την αποτυχία του εγχειρήματος αποσύρθηκε.
Πέθανε φτωχός, στις 9 Μαρτίου 1855 στο Μεσολόγγι.
Γενναίος (Ιωάννης) Κολοκοτρώνης
Γεννήθηκε το 1803 ή το 1805 ή το 1806 στη Ζάκυνθο και ήταν δευτερότοκος γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Στις 25 Μαρτίου του 1821 αποβιβάστηκε στην Ηλεία για να συμμετάσχει στην επανάσταση, πολεμώντας έκτοτε ασταμάτητα υπό τις εντολές του πατέρα του. Το όνομα Γενναίος προέκυψε λόγω της ανδρείας του.
Μετά την απελευθέρωση τάχθηκε στο πλευρό του Ιωάννη Καποδίστρια, ενώ χρημάτισε υπασπιστής του βασιλιά Όθωνα και στη συνέχεια γερουσιαστής, ενώ το 1861 ονομάστηκε αντιστράτηγος. Διατέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδος από τις 26 Μαΐου 1862 έως τις 11 Οκτωβρίου 1862. Όταν το αντιοθωνικό ρεύμα είχε φουντώσει ο Κολοκοτρώνης υπέβαλε δύο φορές την παραίτησή του στον Όθωνα, οι οποίες δεν έγιναν αποδεκτές. Δεν ήταν απολυταρχικός Οθωνιστής, γι’ αυτό δεν προέβαλε καμιά αντίσταση στην επανάσταση Κανάρη-Βούλγαρη-Δεληγιώργη. Ως πρωθυπουργός και υπουργός Εσωτερικών, αρνήθηκε να στρέψει το στρατό εναντίον των επαναστατών λέγοντας «Ουδέποτε χάριν του πρωθυπουργικού χαρτοφυλακίου θα κηλιδώσω τας ολίγας υπηρεσίας εμού και της οικογενείας μου με αδελφικόν αίμα…». Τελικά, η κυβέρνησή του ανατράπηκε μετά την έξωση του Όθωνα και ο ίδιος αναγκάστηκε να φύγει για λίγο στο εξωτερικό.
Τα απομνημονεύματα του είναι πλούσια και σημαντική πηγή της Ελληνικής Ιστορίας, και φωτίζουν τα γεγονότα του 1821. Δημοσιεύτηκαν το 1855, ενώ το 1856 δημοσίευσε πολύτιμα έγγραφα και επιστολές του Αγώνα με τον τίτλο «Ελληνικά υπομνήματα», που αποτέλεσαν ιστορική πηγή, πολύτιμη για την ιστορική έρευνα.
Πέθανε στις 23 Μαΐου του 1868, στην Αθήνα, από ανίατη ασθένεια.
Μαργέλης Κωνσταντίνος
Λευκάδα, 3 Ιανουαρίου 2020
Δημοσίευση Freepen.gr