Το κείμενο προέρχεται από ομιλία που έγινε στον ιερό ναό Αγίου Αθανασίου, στον Άγιο Πέτρο Λευκάδας, την Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2024, με τις ευλογίες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λευκάδος και Ιθάκης π. Θεοφίλου.
Αφιερωμένο στην αδερφή μου που δεν γνώρισα.
Πρόλογος
Κατά τον Μυστικό Δείπνο ο Χριστός ευλόγησε τον άρτο, τον έκοψε και τον μοίρασε στους μαθητές Του, λέγοντάς τους «λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου·» (Ματθαίον 26, 26).
Έπειτα, πήρε το ποτήρι με τον οίνο και τους το έδωσε, λέγοντάς τους «πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.» (Ματθαίον 26, 27-28).
Μετέτρεψε ο Χριστός το ψωμί και το κρασί σε Σώμα και Αίμα Του ή μίλησε συμβολικά; Μετατρέπεται σε κάθε θεία Λειτουργία το ψωμί και το κρασί σε Σώμα και Αίμα Χριστού ή είναι μία συμβολική τελετή; Και αν μετατρέπεται, τι υπόσταση έχει; Τι είναι τα Μυστήρια της Εκκλησίας μας; Υπάρχει υπεραισθητός, δηλαδή πέρα από τη δυνατότητα αντίληψης των αισθήσεών μας, κόσμος;
Οι καθηγητές Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου, στο βιβλίο τους «Στα ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ.» (Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ) αναφέρουν: «η σύγχρονη φυσική αποδέχεται θεωρητικά την ύπαρξη ενός υπεραισθητού συμπαντικού, πραγματικού χώρου, τον οποίο δέχεται και η θεολογική σκέψη».
Μέρος Α: Η Θεία Κοινωνία
- Τι είναι η Θεία Κοινωνία
Η Θεία Κοινωνία είναι το Μυστήριο των Μυστηρίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Το συνέστησε ο ίδιος ο Κύριός μας: «εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν ἐν ἑαυτοῖς. ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἔχει ζωὴν αἰώνιον, καὶ ἐγὼ ἀναστήσω αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ.» (Ιωάννη 6, 53-54)
Επομένως, η συμμετοχή μας στα Άχραντα Μυστήρια δεν είναι συμβολική. Δεν κοινωνούμε έναν αγιασμένο άρτο, αλλά το Σώμα και το Αίμα του Χριστού που μας εξασφαλίζει τη ρωμαλεότητα για να αντιμετωπίσουμε τον πόλεμο που δεχόμαστε από τον πονηρό.
- Γιατί μεταλαβαίνουμε και πώς η θεία Μετάληψη βοηθάει να πλησιάσουμε τον Θεό
Κατά την αγία προσκομιδή, την ουσιαστική έναρξη της Θείας Λειτουργίας, ο ιερέας βγάζει από το πρόσφορο μερίδες, για τον Χριστό, την Παναγία, τους αγγέλους, τους αγίους και κάθε ζωντανό και νεκρό τα ονόματα των οποίων του έχουμε δώσει να μνημονεύσει. Όλα αυτά τοποθετούνται σε ένα μικρό δίσκο (το «δισκάριο») και στη συνέχεια στο άγιο Ποτήριο και γίνονται η θεία Μετάληψη. Όταν λοιπόν έρθει η ώρα να μεταλάβουμε με την Αγία Λαβίδα, μέσα στο κοινό Ποτήρι, το Ποτήρι της αγάπης που μας ενώνει, βρίσκεται σε μικρογραφία όλο το σύμπαν.
Επίσης, το πρόσφορο, το ψωμί της θείας Μετάληψης, συμβολίζει την ενότητά μας και είναι στρογγυλό γιατί συμβολίζει τον κόσμο. Όσο απομένει και δεν γίνεται Σώμα Χριστού, καθώς και τα επιπλέον πρόσφορα, κόβεται και μοιράζεται σ’ εκείνους που δεν κοινωνούν, «αντί Δώρου». Είναι το «αντίδωρο».
Επομένως, ο χριστιανός που μεταλαβαίνει επιτελεί ύψιστη ένωση με όλη τη δημιουργία και με το Θεό. Επίσης, ενώνεται και με εκείνους που κοινωνούν την ίδια μέρα, γιατί κοινωνούν από το «κοινό Ποτήριο». Δυστυχώς, πολλοί αντιμετωπίζουν τη θεία Μετάληψη ως ένα προσωπικό γεγονός: «Πάω να μεταλάβω», χωρίς να νιώθω δεσμό με τους άλλους που μεταλαβαίνουν. Ενώ σε κάθε Θεία Λειτουργία θα έπρεπε να μεταλαβαίνουμε όλοι όσοι είμαστε στο ναό, εκτός αν ο πνευματικός μάς έχει ζητήσει να απέχουμε για κάποιο λόγο.
Αφού Μεταλάβουμε καλό είναι να διαβάσουμε την ευχή μετά τη Θεία Μετάληψη, η οποία μας βοηθάει να συναισθανθούμε ότι βάλαμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μέσα μας. Για τα μικρά παιδιά που δεν έχουν μάθει να διαβάζουν, μπορούν οι γονείς τους να πουν την ευχή.
- Πώς ενεργεί η Θεία Κοινωνία στον άνθρωπο
Για να ενεργήσει η Θεία Κοινωνία ο άνθρωπος οφείλει να έχει θέση και στάση υποδοχής της χάριτος. Να είναι βαπτισμένος Ορθόδοξος, να έχει Ορθόδοξη γνώση, Ορθόδοξη ομολογία (να πιστεύει στο Σύμβολο της Πίστεως, στην Αγία Γραφή και την Ιερά Πατερική παράδοση), να κάνει πνευματικό αγώνα και άσκηση και να μετέχει στο Μυστήριο της Εξομολόγησης.
Όταν μεταλαμβάνουμε χωρίς την ευλογία πνευματικού και διάθεση μετανοίας, όχι μόνο δεν ενεργεί ο Χριστός αλλά παίρνουμε κατάκριμμα, καθώς προσεγγίζουμε τα Άγια με εγωισμό.
Ο Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας μας λέει: Για αυτό και ο ιερέας δεν τους προσκαλεί όλους. Αλλά, αφού πάρει στα χέρια του τον ζωοποιό άρτο και τον υψώσει, προσκαλεί μόνο τους άξιους να κοινωνήσουν. Και το φωνάζει: Τα Άγια τοις Άγίοις. Άγιοι εδώ, δεν εννοούνται οι τέλειοι σε αρετή, αλλά εκείνοι που αγωνίζονται να φθάσουν σε κάποια βαθμίδα πιο ψηλή, έστω και αν δεν έφθασαν ακόμη.
- Πώς προετοιμαζόμαστε για την Θεία Κοινωνία
Από το βιβλίο «Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, Περί Προσευχής»:
– Γέροντα, πώς να προετοιμάζομαι για τη Θεία Κοινωνία;
– Πάντοτε πρέπει να είναι έτοιμος κανείς, αλλά, όταν πρόκειται να κοινωνήσει, καλά είναι να κάνει κάτι περισσότερο από τα πνευματικά που κάνει συνήθως, για να ετοιμασθεί καλύτερα. Πολύ θα σε βοηθήσει να διαβάζεις την Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως και στο κελλί σου. Έτσι θα την καταλαβαίνεις καλύτερα και θα νιώθεις περισσότερο την αμαρτωλότητά σου.
– Τι να κάνω, Γέροντα, την ώρα της Θείας Λειτουργίας, όταν δεν μπορώ να ετοιμασθώ για να κοινωνήσω;
– Καλά, εκείνη την ώρα θα ετοιμασθείς; Αλλά και πάλι ο Χριστός δεν είναι άδικος· αν πράγματι κάτι σε εμπόδισε και δεν μπόρεσες να ετοιμασθείς, Εκείνος το ξέρει. Δεν λέω να μην κάνεις τίποτε, αλλά να μην είναι ο εαυτός σου εμπόδιο, όταν δεν κάνεις. Καμιά φορά ούτε τη Θεία Μετάληψη δεν προλαβαίνει να διαβάσει κανείς και πάει να κοινωνήσει σαν κοσμικός. Τότε να έχει ταπεινούς λογισμούς. «Θεέ μου, να πει, βρίσκομαι σε μια κοσμική κατάσταση· συγχώρεσέ με». Ο Θεός βλέπει την καρδιά. Πολλές φορές νομίζει κανείς ότι είναι έτοιμος και δεν είναι, και άλλοτε νομίζει ότι δεν είναι έτοιμος και τότε είναι. Η καλύτερη ετοιμασία είναι η ταπεινή αντιμετώπιση, η συντριβή, το φιλότιμο.
Για τη Θεία Κοινωνία δεν προετοιμάζεται κανείς αλλάζοντας τα ρούχα και πλένοντας τα δόντια. Το κυριότερο είναι να εξετάσει τον εαυτό του· να δει: Αισθάνεται τη Θεία Κοινωνία ως ανάγκη; Είναι τακτοποιημένος; Μήπως υπάρχει κάτι που τον εμποδίζει από τη Θεία Κοινωνία και δεν το έχει εξομολογηθεί; Για να νιώσουμε τη Θεία Κοινωνία, πρέπει να υπάρχουν προϋποθέσεις. Η καλύτερη προϋπόθεση είναι η ταπεινή προσπάθεια να κόψουμε τα πάθη μας, για να μείνει στην καρδιά μας ο Χριστός. Αλλιώς ο Χριστός έρχεται με τη Θεία Κοινωνία μέσα μας, αλλά φεύγει αμέσως και δεν αισθανόμαστε τίποτε. Όταν παραμένει ο Χριστός, γίνεται μία αλλοίωση στον άνθρωπο. Υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν μέσα τους τον Χριστό από τη μία Θεία Κοινωνία μέχρι την άλλη χωρίς διακοπή.
– Γέροντα, πολλές φορές, όταν ο ιερέας λέει: «Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε», νιώθω ότι δεν είμαι έτοιμη να κοινωνήσω.
– Στα νοσοκομεία, μια ορισμένη ώρα, περνούν οι γιατροί, και οι νοσοκόμοι φωνάζουν: «Νοσηλεία!». Τότε όλοι οι επισκέπτες βγαίνουν από τους θαλάμους και οι άρρωστοι πηγαίνουν στα κρεβάτια τους και περιμένουν τον γιατρό, για να τον ενημερώσουν για την κατάστασή τους και να τους δώσει την ανάλογη θεραπεία. Έτσι κι εσύ, όταν ο ιερέας λέει: «Μετά φόβου Θεού», να σκέφτεσαι ότι γίνεται νοσηλεία και να προσέρχεσαι στη Θεία Κοινωνία με συναίσθηση της αμαρτωλότητός σου, ζητώντας ταπεινά το έλεος του Θεού.
- Η νηστεία ως προετοιμασία πριν την Θεία Κοινωνία
Όσοι Κοινωνούν συχνά, οφείλουν να τηρούν απαρέγκλιτα την προβλεπόμενη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, καθώς και τις καθορισμένες εκκλησιαστικές νηστείες. Την ημέρα του Σαββάτου, σεβόμενοι την απαγόρευση για νηστεία, θα καταλύσουν το μεσημέρι το λάδι και το βράδυ θα τρώνε κάτι απλό: ένα ρόφημα, ξηρούς καρπούς, λίγα φρούτα.
Στους πιστούς που Κοινωνούν σε αραιά διαστήματα η Εκκλησία συνιστά να τηρούν, κατά δύναμιν, τριών ή περισσοτέρων ή και λιγότερων ημερών νηστεία προ της Θείας Κοινωνίας ή να προσέρχονται στην Θεία Κοινωνία μετά από τις καθορισμένες εκκλησιαστικές νηστείες (Μ. Τεσσαρακοστής, Αγίων Αποστόλων, Κοιμήσεως, Χριστουγέννων).
Το θέμα αυτό βρίσκεται στη διάκριση του πνευματικού, χωρίς την ευχή του οποίου δεν πρέπει να πλησιάζουμε το ποτήρι της ζωής, αφού ξέροντας τα βάθη των καρδιών και τις συνθήκες της ζωής των πνευματικών του τέκνων, θα καθορίσει, αν κρίνει απαραίτητη, την δια της νηστείας προπαρασκευή, ως και την διάρκειά της.
Η απαράβατος πάντως νηστεία προ της θείας κοινωνίας είναι η από του μεσονυκτίου απόλυτη αποχή τροφής, που μόνο σε περίπτωση κινδύνου θανάτου μπορεί να μη τηρηθεί.
Καλό είναι το απόγευμα ή το βράδυ της προηγούμενης ημέρας να διαβάζεται η ειδική ευχή προ της Θείας Μεταλήψεως. Γιατί μας μεταδίδει το πνεύμα με το οποίο πρέπει να προσέλθουμε στην Θεία Ευχαριστία. Όχι με πνεύμα ενάρετου, αλλά με πνεύμα μετανοίας.
- Κάθε πότε πρέπει να Κοινωνούμε
Οι περισσότεροι Πατέρες της Εκκλησίας συνιστούν τη συχνότητα της θείας Μετάληψης. Ο κύριος λόγος είναι η ιδιότητά της ως τροφής πνευματικής, η οποία Χριστοποιεί τον πιστό.
Ο Μέγας Βασίλειος είναι υπέρ της συχνής θείας Μετάληψης: «Και το να κοινωνεί κάποιος κάθε ήμερα και να μεταλαμβάνει του αγίου Σώματος και Αίματος του Χριστού είναι καλό και ωφέλιμο, όπως σαφώς έχει διδάξει ο ίδιος, όταν είπε “Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον”».
Δυστυχώς, βλέπουμε κόσμο να κοινωνάει τον Χριστό στις μεγάλες εορτές, αλλά 365 μέρες είναι απών από τη λατρεία και την πνευματική ζωή. Ενώ πολλοί γονείς κοινωνούν τα παιδιά τους, αλλά οι ίδιοι δεν μεταλαμβάνουν ποτέ. Δηλαδή, δεν ενώνονται μαζί τους εν Χριστώ.
Άλλωστε, η θεία Λειτουργία γίνεται για να κοινωνήσουν οι παρευρισκόμενοι και «λειτουργία» ονομάζεται εκείνη η εκκλησιαστική τελετή στην οποία τελείται η θεία Μετάληψη.
Μέρος Β’: Βιώματα Αγίων κατά την Θεία Λειτουργία
Αγίου Ιάκωβου Τσαλίκη, ηγούμενου του Οσίου Δαβίδ (1920-1991 μ.Χ)
«Οι άνθρωποι», έλεγε, «είναι τυφλοί και δεν βλέπουν τι γίνεται μέσα στο ναό, στη διάρκεια της θείας λειτουργίας».
«Κάποτε λειτουργούσα, αλλά δυσκολευόμουν να ξεκινήσω για τη μεγάλη είσοδο, από τα θαυμαστά που έβλεπαν τα μάτια μου. Ο ψάλτης έλεγε και ξανάλεγε «Ὡς τον βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι».
Ξαφνικά, νιώθω να με σπρώχνει κάποιος από τον ώμο και να με οδηγεί στην αγία πρόθεση. Νόμιζα πως ήταν ο ψάλτης. Απόρησα, πως τόλμησε ο ευλογημένος να κάνει τέτοια ασέβεια – να μπει από την ωραία πύλη και να με σπρώξει. Γυρίζω, και τι να δω! Μια τεράστια φτερούγα, που είχε περάσει ο αρχάγγελος στον ώμο μου, με οδηγούσε να προχωρήσω για τη μεγάλη είσοδο.
Τι γίνεται στο ιερό την ώρα της λειτουργίας! Στο χερουβικό άγγελοι ανεβοκατεβαίνουν, και συχνά αισθάνομαι τις φτερούγες τους να χτυπούν πάνω στους ώμους μου. Μερικές φορές δεν μπορώ να αντέξω και κάθομαι στην καρέκλα. Οι άλλοι ιερείς νομίζουν πως κάτι έπαθα, δεν νιώθουν όμως αυτά που βλέπω και ακούω. Τι φτερούγισμα, παιδί μου, οι άγγελοι! Και μόλις ο ιερέας πει το «Δι’ ευχών», φεύγουν οι ουράνιες δυνάμεις. Τότε μέσα στο ναό απλώνεται απόλυτη ησυχία!»
Οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ (1759-1833 μ.Χ):
Κάποτε, διηγείται ο ίδιος, λειτουργούσα τη Μεγάλη Πέμπτη. Μετά τη μικρή είσοδο και τα αναγνώσματα, είπα, ο ταπεινός, πλάι από το άγιο θυσιαστήριο την εκφώνηση «Κύριε, σώσον τους ευσεβείς και επάκουσον ημών». Ύστερα βγήκα στην ωραία πύλη και, υψώνοντας το οράριο προς το εκκλησίασμα, συμπλήρωσα την ευχή του Τρισάγιου ύμνου: «και εις τους αιώνας των αιώνων».
Τη στιγμή εκείνη έλαμψε μπροστά μου ένα φως. Κοιτάζω προς τα εκεί, και βλέπω την Κύριό μας Ιησού Χριστό, με τη μορφή του γιου του ανθρώπου ν’ αστράφτει πιο πολύ κι απ’ τον ήλιο μέσα σε άπλετο φως. Τον τριγύριζαν σαν σμήνος από μέλισσες οι ουράνιες δυνάμεις των αγγέλων, αρχαγγέλων, χερουβείμ και σεραφείμ.
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου (1924-1994 μ.Χ.), Λόγοι, Περί Προσευχής:
– Πώς θα νιώσω, Γέροντα, το μεγάλο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας;
– Τα Μυστήρια βιούνται. Για να νιώσεις το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, πρέπει να πιστέψεις ότι εκείνη την ώρα είναι παρών ο Χριστός. Και όχι απλώς να το πιστέψεις, αλλά να το ζεις.
– Γέροντα, τι θα με βοηθήσει, για να συγκεντρώνομαι στη Θεία Λειτουργία;
– Άγγελοι συμμετέχουν στη Θεία Λειτουργία. «Ταις αγγελικαίς αοράτως δορυφορούμενον…», ψάλλουμε. Να σκέφτεσαι τι γίνεται εκείνη την ώρα, να προσέχεις στις αιτήσεις που κάνει ο ιερέας και να λες το «Κύριε ελέησον» με την καρδιά σου. Βλέπω τι σπατάλη γίνεται! Σε μια Θεία Λειτουργία πόσες αδελφές λένε στα Ειρηνικά το «Κύριε ελέησον»; Το λένε οι ψάλτριες από το μουσικό βιβλίο και οι περισσότερες ευχαριστιέστε με το όμορφο «Κύριε ελέησον», χωρίς να συμμετέχει η καρδιά. Τι ωφελεί όμως αυτό; Ακόμη κι αν λέτε την ευχή, αν δεν την λέτε με πόνο, αυτό δεν ωφελεί.
– Γέροντα, την ώρα που ο ιερέας λέει: «Τα σά εκ των σών», πώς προσεύχεσθε;
– Επειδή εκείνη την ώρα κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα, λέω σύντομα, νοερά, το «Βασιλεύ Ουράνιε», το «Ευλογητός εί Χριστέ…» και το «Ότε καταβάς…» , και προσεύχομαι για θείο φωτισμό.”
Μέρος Γ’: Πλάνες επί της Θείας Κοινωνίας
- Θα πάω το Πάσχα να μεταλάβω για το καλό
Η Θεία Κοινωνία δεν είναι κάποιο έθιμο, αλλά ο ίδιος ο Χριστός.
- Θα νηστέψω κάποιες μέρες, όσες μπορώ και θα πάω να μεταλάβω
Δεν νηστεύουμε όπως και όποτε θέλουμε, αλλά σύμφωνα με τις συμβουλές του πνευματικού-εξομολόγου μας. Από την άλλη, για τη μετοχή στη θεία Μετάληψη χρειάζεται νηστεία όλων των αισθήσεων και πνευματικός αγώνας.
- Μεταλαμβάνω Χριστούγεννα, Πάσχα και Δεκαπενταύγουστο για ευλογία, είναι αρκετό
Η σχέση με τον Χριστό είναι ένα βιωματικό γεγονός που δεν μπαίνει σε καλούπια και ημερομηνίες. Ο Χριστός γίνεται θυσία σε κάθε Θεία Λειτουργία και προσφέρεται σε όλους. Η Θεία Κοινωνία οποιασδήποτε Κυριακής ή ημέρας του έτους δε διαφέρει από εκείνη στις μεγάλες εορτές.
- Θα εξομολογηθώ τη Μεγάλη Εβδομάδα και θα μεταλάβω
Δεν γνωρίζουμε αν θα μας το επιτρέψει αυτό ο πνευματικός. Ούτε πρέπει να πηγαίνουμε στην εξομολόγηση με το αίσθημα της αυτοδικαίωσης. Από την άλλη δεν μας ωφελεί να πάμε τελευταία στιγμή να εξομολογηθούμε. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή έχει διάρκεια 40 ήμερων. Καλό είναι να ετοιμαστούμε από την αρχή και να πάρουμε τον κανόνα μας από τον πνευματικό, ώστε να βαδίσουμε με αίσθημα αγάπης στο Άγιο Σαρανταήμερο. Δεν είναι σωστό να περιμένουμε την τελευταία στιγμή και από την άλλη να ταλαιπωρούμε τους πνευματικούς, που στις περιόδους μεγάλων εορτών είναι αρκετά φορτισμένοι.
- Δεν χρειάζεται εξομολόγηση θα τα πω στην Εικόνα ή στην προσευχή μου και αρκεί
Δεν είναι δυνατόν να λεγόμαστε Χριστιανοί Ορθόδοξοι και να αρνούμαστε κάποιο από τα Μυστήρια της ’Εκκλησίας, διότι τότε ανοίγουμε την Κερκόπορτα της αίρεσης και η πίστη μετατρέπεται σε προσωποποιημένη φαντασίωση.
Ιδρυτής του Μυστηρίου είναι ο Χριστός, όταν μετά την Ανάστασή Του χορηγεί στους Μαθητές Του την εξουσία της συγχώρεσης των αμαρτιών: «καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται.» (Ιωάννου, 20, 22-23)
Με απλά λόγια, ο Χριστός είπε στους μαθητές του, ότι σ’ όποιους ανθρώπους συγχωρείτε εσείς τις αμαρτίες τους, θα είναι συγχωρημένες και από τον Θεό Πατέρα. Σ’ όποιους όμως τις κρατάτε άλυτες και ασυγχώρητες – διότι δεν ήρθαν να σας ζητήσουν συγχώρηση και συγνώμη – θα μείνουν αιώνια ασυγχώρητες.
- Δεν χρειάζεται η Θεία Κοινωνία, εκκλησιάζομαι πολλά χρόνια, είμαι ψάλτης ή επίτροπος ή έχω κάνει δωρεές και Αγιογραφίες στην Εκκλησία
Ό εκκλησιασμός δεν σώζει. Είναι το βήμα στη σχέση, όχι όμως η σχέση και η ένωση. Πολλοί θεωρούν ότι με τις δωρεές που έχουν κάνει, τα εκκλησιαστικά αξιώματα που κατείχαν (ψάλτης, επίτροπος) είναι ικανά από μόνα τους για τη σωτηρία τους. Χρειάζεται και Εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία και αγώνας εν Χριστώ.
- Αποχή από την εξομολόγηση με την δικαιολογία «αφού θα ξαναπέσω τι να πάω;»
Όπως κανείς δε λέει: «Γιατί να πάω στον γιατρό αφού μπορεί να αρρωστήσω και πάλι», έτσι κανείς δεν πρέπει να αναβάλλει την εξομολόγηση με την σκέψη: «Αφού θα ξαναπέσω γιατί να πάω να εξομολογηθώ».
Κάποτε ρώτησαν τον άγιο Παΐσιο: «Γέροντα, μερικοί από φιλότιμο δεν πάνε να εξομολογηθούν. “Αφού μπορεί να ξανακάνω το ίδιο σφάλμα, λένε, για ποιο λόγο να πάω να το εξομολογηθώ; Για να κοροϊδεύω τον παπά;”».
Εκείνος τότε απάντησε: «Αυτό δεν είναι σωστό! Είναι σαν να λέει ένας στρατιώτης, όταν τραυματίζεται: “Αφού ό πόλεμος δεν τελείωσε και μπορεί πάλι να τραυματισθώ, γιατί να δέσω το τραύμα μου;”. Αλλά, αν δεν το δέσει, θα πάθει αιμορραγία και θα πεθάνει. Μπορεί από φιλότιμο να μην πηγαίνουν να εξομολογηθούν, τελικά όμως αχρηστεύονται. Ό διάβολος, βλέπεις, εκμεταλλεύεται και τα χαρίσματα, όπως το φιλότιμο.
Αν δεν καθαρίζουμε με την εξομολόγηση την ψυχή μας, όταν πέφτουμε και λερωνόμαστε, σκεπτόμενοι ότι πάλι θα πέσουμε και θα λερωθούμε, προσθέτουμε λάσπες πάνω στις παλιές λάσπες και είναι δύσκολο μετά να καθαρίσουν».
- Ένα ποσοστό εξομολογούμενων πηγαίνει στο Μυστήριο εθιμοτυπικά ή από ενοχή
Πολλοί πηγαίνουν στην εξομολόγηση, ελάχιστοι όμως εξομολογούνται πραγματικά. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι πάνε απλά για ν’ ανακοινώσουν κάποια πράγματα στον ιερέα ώστε να κοινωνήσουν, ή από την άλλη να μεταβιβάσουν την ευθύνη τους, όντας ανώριμοι πνευματικά και ευθυνόφοβοι, για να πούνε μετά: «Δεν φταίω εγώ!! Ο Πνευματικός μου το είπε».
Άλλοι θέτουν όρια στην εξομολόγηση, όπως «Άκου να δεις πάτερ, εγώ ούτε πολλές νηστείες θέλω να κάνω, ούτε πολλή προσευχή! Απλά να μου πεις δυο-τρία απλά πράγματα, για να κοινωνάω και να με έχει καλά ο Θεός!».
Επίσης, είναι άλλο η ψυχιατρική επιστήμη και άλλο η εξομολόγηση. Είναι δρόμοι παράλληλοι, όχι αντίθετοι. Κάθε πράγμα και κάθε νόσημα στον ειδικό του.
- Άλλο εξομολόγηση, άλλο κουβέντα με τον πνευματικό
Ορισμένοι κάθονται ώρες και απασχολούν τον ιερέα, είτε γιατί το παιδί τους είναι άνεργο, είτε γιατί δεν πάνε καλά οι δουλειές, είτε γιατί η γειτόνισσα δεν τους κάλεσε για καφέ κλπ.
Είναι άλλο να κάνω μια κουβέντα με οποιονδήποτε ιερέα ή τον πνευματικό μου για κάποια θέματα που με απασχολούν και άλλο το Μυστήριο που θεραπεύει τον άνθρωπο από την αμαρτία. Το Μυστήριο είναι κάτι απόλυτα συγκεκριμένο. Μπορεί ο καθένας να μελετήσει σχετικά βιβλία και άρθρα, καθώς και να ρωτήσει τον πνευματικό του για το θέμα αυτό.
- Εξομολόγηση κάθε βδομάδα
Πολλοί πατέρες αναφέρουν ότι καλό είναι να πηγαίνουμε στον πνευματικό πριν από τις μεγάλες εορτές και φυσικά αν στο ενδιάμεσο έχουμε κάποια πτώση.
Δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι που είναι γεμάτοι ενοχές και θέλουν να εξομολογούνται κάθε λεπτό πράγματα που δεν έχουν να κάνουν με το Μυστήριο: «Άχ πάτερ μου, θέλω να σας εξομολογηθώ ότι δεν μου αρέσει που η κόρη μου δεν έδωσε το όνομά μου στην εγγονή μου! Και μάλιστα πήγα και σπίτι της και τα έκανα μαντάρα! Απαράδεκτο να μην με τιμήσουν διότι τους έδωσα τόσα πολλά και το αξίζω!!! ».
Αντίθετα, είναι εξομολόγηση το ακόλουθο: «Έχω πολύ εγωισμό πάτερ. Η κόρη μου δεν έδωσε το όνομά μου στην εγγονή μου κι εγώ θύμωσα, μάλωσα μαζί τους και μπήκα ανάμεσα στο ζευγάρι. Δεν έπρεπε να το κάνω αυτό. Έχω μετανιώσει και θέλω ν’ αλλάξω συμπεριφορά».
- Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος καυτηριάζει όσους μετά την Θεία Κοινωνία το ρίχνουν στο κρασί και στο φαγοπότι
«Πρέπει να νηστεύουμε και μετά τη Θεία Κοινωνία; Καλό είναι αυτό, αλλά δεν θα σας υποχρεώνω να το κάνετε. Απλά σας συμβουλεύω να μην το ρίχνετε στο φαγοπότι και στην απληστία».
- Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός για τη Θεία Κοινωνία και την Εξομολόγηση
Ο ανεξομολόγητος άνθρωπος είναι όμοιος με έναν αβάπτιστο και είναι αδύνατον να σωθεί. Και ένας που πέθανε εάν μεν και πρόφθασε και εξομολογήθηκε και ας μη κοινώνησε, είναι ελπίδα εις αυτόν. Εάν δε και δεν εξομολογηθεί, ας κοινωνήσει όσες φορές θέλει, τίποτε δεν ωφελείται, μάλιστα βλάπτεται, επειδή και κοινωνεί ανάξια και αλίμονο εις αυτόν. Πρώτον γίνεται η εξομολόγηση, έπειτα η Αγία Κοινωνία. Πρώτα να πλύνουμε και να καθαρίσουμε το αγγείο και ύστερα να βάλουμε το πολύτιμο πράγμα μέσα.
Μέρος Δ’: Επιστημονικός αντίλογος περί μετάδοσης ασθενειών με την Θεία Κοινωνία
Ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ιωάννης Κουντουράς είχε επισημάνει με επιστολή του στην επιτροπή ειδικών του υπουργείου Υγείας, τα εξής:
«”Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας: Ο κορωνοϊός μεταδίδεται και με το σάλιο και με το κουταλάκι. Οι ειδικοί της Επιτροπής διευκρινίζουν πάντως ότι δεν μπορούν να παρέμβουν σε όσα λέει η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, διότι το θέμα της Θείας Κοινωνίας άπτεται ζητημάτων θρησκευτικής ελευθερίας και πίστης”.
Εάν αυτό όντως ισχύει, τότε πρόκειται για ένα επιπολής μη επιστημονικό κείμενο. Η εν λόγω απόφανση δεν προκύπτει από επιδημιολογικά επιστημονικά δημοσιευμένα δεδομένα (ζυγίζω τη γραφίδα μου!). Οι «ειδικοί της Επιτροπής» στερούνται πλήρως σχετικής βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης.»
Την επόμενη μέρα ο καθηγητής επανήλθε τονίζοντας:
«… ανασκοπική μελέτη 15 συναφών μελετών, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Journal of Infection (O N Gill. The Hazard of Infection From the Shared Communion Cup. Journal of Infection 1988; 16:3-23, Public Health Laboratory Service Communicable Disease Surveillance Centre, London, U.K, καταγράφει συνοπτικά τα εξείς:
“Δεν έχει αναφερθεί ποτέ επεισόδιο μετάδοσης νόσου από το κοινό ποτήριο της Θείας Κοινωνίας. Δεν υφίστανται δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι η πρακτική τού να μοιράζονται κάποιοι ένα κοινό ποτήριο (της Θείας Κοινωνίας) θα πρέπει να εγκαταλειφθεί διότι πιθανόν να μεταδίδεται κάποια λοίμωξη. … Δεν έχει αναφερθεί νόσος που να οφείλεται στην κοινή χρήση ποτηρίου της Θείας Κοινωνίας. ….”
(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3284951/)
Επισημαίνεται ότι η ανασκοπική αυτή μελέτη επιβεβαιώνει τα δεδομένα της πρόσφατης επιδημιολογικής μελέτης μας, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Ηπατολογικό Ιατρείο της Β’ Παθολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και στο αντίστοιχο registry της B΄ Προπαιδευτικής Κλινικής του Α.Π.Θ., αρχικό μέρος της οποίας παρουσιάστηκε στο 30ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γαστρεντερολογίας, Αθήνα 2010, δημοσιεύτηκε δε στο Annals of Gastroenterology 2010; 23(Suppl):P128.
Πρόκειται για δεδομένα που έδειξαν συνοπτικά ότι οι κληρικοί (ως δυνητική ομάδα φορέων και μετάδοσης του ιού HBV -ηπατίτιδας Β- λόγω προφανούς ενεργού συμμετοχής τους στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας), όχι μόνο δεν αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου μετάδοσης του ιού, αλλά φαίνεται ότι αντιπροσωπεύουν ασφαλή ομάδα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα επαγγέλματα …
Ανάλογα επιστημονικά δεδομένα ασφάλειας της Θείας Κοινωνίας έναντι των λοιμώξεων συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων και ιών αναφέρει, πάλι ως παράδειγμα, επιπρόσθετη ανασκοπική μελέτη 44 συναφών κατεξοχήν πειραματικών μελετών (δημοσιευμένη στο έγκριτο περιοδικό European Journal of Epidemiology) η οποία συμπερασματικά αποφαίνεται ότι δεν υφίσταται απόδειξη ότι λοιμώξεις μεταδίδονται με το ποτήριο της Θείας Κοινωνίας (D. Kingston. Memorandum on the Infections Hazards of the Common Communion Cup With Especial Reference to AIDS. European Journal of Epidemiology 1988; 4:164-70. (https://link.springer.com/article/10.1007/BF00144745)
Επιβεβαιωτικές είναι και νεότερες επιδημιολογικές μελέτες δημοσιευμένες στο έγκριτο περιοδικό International Journal of Infectious Diseases, που αποκλείουν την μετάδοση παθογόνων με το ποτήριο της Θείας Κοινωνίας (James Pellerin , Michael B Edmond. Infections Associated With Religious Rituals. International Journal of Infectious Diseases 2013; 17:e945-8.» (https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(13)00187-2/fulltext)
Να προστεθεί ότι και η μελέτη που διεξήγαγε το αμερικανικό CDC (Centers for Disease Prevention and Control) το έτος 1998, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό American Journal of Infection Control αναφέρει (https://www.ntnl.org/wp-content/uploads/2014/07/Common-Cup-CDC.pdf):
«Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη 681 ατόμων διαπίστωσε ότι τα άτομα που κοινωνούν τόσο συχνά όσο καθημερινά δεν διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης σε σύγκριση με άτομα που δεν κοινωνούν ή άτομα που δεν παρακολουθούν καθόλου τις λειτουργίες της χριστιανικής εκκλησίας.»
Μέρος Ε’: Ιστορική αντίκρουση της είδησης του κλεισίματος των εκκλησιών από τον Καποδίστρια για υγειονομικούς λόγους
Κατά την περίοδο του κορωνοϊού διαδόθηκε ότι «πρώτος διδάξας» του κλεισίματος των εκκλησιών για υγειονομικούς λόγους υπήρξε ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Με το θέμα ασχολήθηκε ο Αναστάσιος Βαβούσκος, νομικός, διδάκτορας του Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ., έκτακτος επίκουρος καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και μέλος Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Όπως, λοιπόν, αναφέρει σε άρθρο του, στις αρχές Απριλίου του 1828 η πανώλη είχε ήδη εκδηλωθεί στην Γαστούνη, στην Ύδρα και στις Σπέτσες και η απόφαση του Πανελληνίου ήταν η καταπολέμησή της και η αντιμετώπισή της με καθαριότητα, καθαρτήρια, υγειονομικές ζώνες, δηλαδή ζώνες απαγόρευσης κυκλοφορίας και άλλα αντιμολυσματικά μέσα. Όχι μέσω της αναστολής των θρησκευτικών τελετών. Συμπληρωματικά απέκλεισε τα δύο νησιά από την υπόλοιπη επικράτεια.
Στις 3 Μαΐου η Κυβέρνηση έλαβε γράμματα από τους προκρίτους της Ύδρας, που στάλθηκαν στις 30 Απριλίου και από τα οποία ενημερώθηκε, ότι είχαν ήδη περάσει επτά ημέρες (εννοεί από τις 23 Απριλίου) χωρίς κάποιος να αποβιώσει ή να ασθενήσει και ότι όσοι είχαν απομονωθεί ως ύποπτοι, ήταν όλοι υγιείς, γεγονός που επιβεβαίωσε και ο απεσταλμένος της Κυβερνήσεως στις 4 Μαΐου τόσο για την Ύδρα όσο και για τις Σπέτσες.
Το επίμαχο νομοσχέδιο υγειονομικών μέτρων το οποίο φέρεται ότι θέσπισε ο Καποδίστριας, εγκρίθηκε από την Δ’ Εθνοσυνέλευση στο Άργος και τέθηκε σε ισχύ την 20η Αυγούστου 1828. Επομένως, ψηφίσθηκε αρκετά μετά την παύση των περιστατικών πανώλης, οπότε ήταν αδύνατον ο Καποδίστριας να το είχε εφαρμόσει και να έκλεισε τους ιερούς ναούς.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής, η διάταξη αυτή εφαρμόσθηκε το 1837 από τον Διαμαρτυρόμενο, μη Ορθόδοξο Βασιλέα Όθωνα, στην περίπτωση της πανώλης στον Πόρο.
Επίσης, για λόγους σύγκρισης των επιπτώσεων τότε της πανώλης σε σχέση με αυτές του κορωνοϊού, αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με δημοσιεύματα, τον Ιούνιο του 1814, 110 μέρες μετά την εμφάνιση της πανούκλας στους Φιλιάτες από τους 2.800 κατοίκους επέζησαν μόνο 130. Στο Ναύπλιο, η ασθένεια εμφανίστηκε το 1799 και το 1801 είχε μόλις 2.000 κατοίκους όταν πριν την εμφάνιση της πανώλης ο πληθυσμός ήταν 8.000. Ακόμα, στη Χίο 16.000 σπίτια έμειναν έρημα αφού όσοι έμεναν σε αυτά πέθαναν από την πανώλη.
Μέρος Στ’: Υγειονομικά μέτρα και Θεία Ευχαριστία
Ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Απόστολος Χατζητόλιος, διευθυντής της Α΄ προπαιδευτικής παθολογικής κλινικής του ΑΧΕΠΑ, καθώς και αντιπρόεδρος της Εταιρείας Παθολογίας Ελλάδος και της Επαγγελματικής Ένωσης Παθολόγων Ελλάδος, τον Μάιο του 2020 είχε επισημάνει:
«Μέ τό Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ λοιπόν, εἶναι δυνατόν νά μεταδοθοῦν ἀσθένειες; Αὐτό ἐξάλλου, ἀκόμη καί τυπικά ἐπιστημονικά νά τό πάρει κανείς δέν ἔχει παρατηρηθεῖ! Ἐπί χρόνια, δέν ἔχει ὑπάρξει περιστατικό μόλυνσης τοῦ Ἱερέως, ὁ ὁποῖος παίρνει στό τέλος ὅ,τι ὑπολείπεται ἀπό τό Ἅγιο Δισκοπότηρο!
Κι ὅμως, ἐνῶ μεταλαμβάνουμε καί λέμε ὅτι μεταλαμβάνουμε Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ «εἰς ἴασιν ψυχῆς καί σώματος», φθάσαμε νά ἀνατρέπεται ὅλο αὐτό, νά ἐπιχειρεῖται ἡ ἀνατροπή του μέ τήν «λογική» τῆς πιθανότητας μετάδοσης.
Κι ἐγώ λέω, ὡραῖα, καί δέν εἴχαμε κορωνοϊό, δέν ὑπάρχουν ἄλλες ἀσθένειες; Ἄρα, νά ἀπαγορευθεῖ τελείως ἡ Θεία Κοινωνία, διότι εἶναι ἐπικίνδυνο νά μεταδοθοῦν οἱ ἄλλες ἀσθένειες. Γνωρίζει κανείς ὅταν πηγαίνει στήν Ἐκκλησία ποιός διπλανός του μεταλαμβάνει καί τί ἔχει αὐτός ἀπό τό ἰατρικό του ἱστορικό; Ἄν ἔχει μεταδοτικό νόσημα; Τό γνωρίζει;
Εἰσήχθησαν καινά δαιμόνια τώρα ἐδῶ. Δέν εἶναι μόνο ὅτι ἀπαγορεύθηκε, ἀλλά ὁ κόσμος ὁδηγεῖται σέ μία σκέψη ἀνατροπῆς τῆς πραγματικότητας, αὐτοῦ πού πράγματι εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία!»
Μάλιστα, σχετικά με τους ιερείς και αρχιερείς που διώχθηκαν διότι Κοινώνησαν πιστούς εν μέσω κλειστών εκκλησιών, ο καθηγητής τόνισε:
«Εἶναι σαφές, λοιπόν, ὅτι γι’ αὐτούς ἦταν τιμή τό γεγονός ὅτι ἐδιώχθησαν …»
Μέρος Ζ’: Περιστατικά κατά τη θεία Μετάληψη
- Περιστατικό που διηγήθηκε ο π. Δημήτριος Ντούντκο
«Μια κυρία της ενορίας μας, γιατρός στο επάγγελμα, έπασχε εδώ και δώδεκα χρόνια από καρκίνο του στομάχου. Έκανε αδιάκοπα εμετούς και μύριζε τόσο απαίσια, που πολύ δύσκολα μπορούσε να μείνει κάποιος κοντά της. Βρισκόταν στα τελευταία της.
Της είχαν αφαιρέσει την κηδεμονία των παιδιών της, την είχαν διώξει από τη δουλειά της και ο σύζυγος της την είχε εγκαταλείψει. Η ίδια όμως είχε αποδεχθεί την αρρώστια της με ταπείνωση και καρτερία, σαν αληθινή χριστιανή.
Τις τελευταίες της ώρες ζήτησε το άγιο Ευχέλαιο και τη θεία Κοινωνία. Και το θαύμα έγινε! Αφού τελέσθηκε το Ευχέλαιο και η άρρωστη κοινώνησε, σταμάτησαν οι εμετοί και σιγά-σιγά χάθηκε η αφόρητη δυσοσμία. Οι γιατροί βεβαίωσαν, με μεγάλη τους κατάπληξη πως είχε γίνει καλά.
- Περιστατικό με τον Μητροπολίτη Χίου Παντελεήμων Φωστίνη
Όταν ο Μητροπολίτης Χίου Παντελεήμων Φωστίνης (†1962) ήταν ιεροκήρυκας Αττικής, πήγε κάποτε να λειτουργήσει στο φθισιατρείο της «Σωτηρίας».
Εκεί του έφεραν οι νοσοκόμοι μια πιατέλα με πολλά κουταλάκια.
– Τι τα φέρατε αυτά; τους ρώτησε.
– Μας είπαν οι γιατροί να κοινωνήσετε μ’ αυτά τους ασθενείς, αρχίζοντας από τους πιο ελαφρά και προχωρώντας στους πιο βαριά.
– Δεν χρειάζονται αυτά, απάντησε με πίστη ο ιερέας. Έχω την αγία λαβίδα.
Πραγματικά, στη θεία λειτουργία κοινώνησε κανονικά τους ασθενείς και ύστερα πλησίασε στην ωραία πύλη για να καταλύσει. Το έκανε αυτό για να τον βλέπουν όλοι, και να μάθουν οι γιατροί ότι η θεία Κοινωνία είναι φωτιά που καίει τα πάντα.
- «Ο τρελός», περιστατικό στα Ιωάννινα το 1942
Ένα σχετικό περιστατικό συνέβη και το 1942 στα Ιωάννινα. Ο π. Βενέδικτος Πετράκης (†1961), μετά τη θεία λειτουργία στο εκκλησάκι του Κάστρου, πήγε στο εκεί νοσοκομείο, όπου στεγαζόταν και το φθισιατρείο, για να κοινωνήσει τους αρρώστους.
Ένας βαριά φυματικός, μόλις μετέλαβε, έκανε αιμόπτυση πάνω στο σεντόνι.
Αμέσως ο π. Βενέδικτος την πήρε με την αγία λαβίδα, την έφαγε και είπε να κάψουν το σεντόνι.
Οι γιατροί το είδαν και τρόμαξαν. «Τι κάνει αυτός ο τρελός»; φώναξαν.
«Σε λίγο θα τον δείτε με καλπάζουσα φυματίωση»!
Μα ούτε σε λίγο ούτε σε πολύ τον είδαν με καλπάζουσα. Η χάρη του μυστηρίου δεν επέτρεψε να πάθει τίποτα.
- Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ» στο Αιγάλεω Αττικής
Εκεί ο π. Στέφανος κατά δήλωσή του, για 50 χρόνια κοινωνεί λεπρούς και άλλους ασθενείς και δεν κόλλησε κάποιο νόσημα.
- Στην Σπιναλόγκα, το γνωστό λεπροκομείο, υπηρέτησε ο π. Χρύσανθος Κατσουλογιαννάκης (1893-1972).
Την πρώτη φορά που πήγε δεν πάτησε κανένας ασθενής στην εκκλησία. Τη δεύτερη φορά πήγε ένας μόνο, ο οποίος του είπε: «Παπά θα κάτσω στη λειτουργία σου υπό έναν όρο: στο τέλος θα με κοινωνήσεις και εσύ θα κάνεις την κατάλυση χωρίς να φοβηθείς τη λέπρα μου». Ο παπάς συμφώνησε. Μαζεύτηκαν και άλλοι χανσενικοί και από ένα μικρό χάλασμα παρακολουθούσαν στο ιερό τον ιερέα γονατιστό να κάνει την κατάλυση. Τον περίμεναν να ξαναπάει, αλλά ως ασθενής.
Εκείνος όντως πήγε ροδαλός και υγιής και έμεινε για 10 χρόνια. Όλο αυτό διάστημα κοινωνούσε τους λεπρούς χωρίς ο ίδιος να κολλήσει την ασθένεια. Το 1957 το λεπροκομείο έκλεισε. Όμως ο π. Χρύσανθος έμεινε εκεί μέχρι το 1962 για να μνημονεύει όσους είχαν πεθάνει.
- Ο π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος στην Αφρική
Ήταν πρώην κιθαρίστας σε νεανικό μουσικό συγκρότημα στην Αυστραλία, ιεραπόστολος μετά στη Σιέρα Λεόνε της Αφρικής. Ήρθε αντιμέτωπος επανειλημμένα με φοβερές μεταδοτικές ασθένειες, όπως το έιτζ και ο έμπολα, οι οποίες θέριζαν τους ντόπιους. Κοινωνούσαν τους ασθενείς ο ίδιος και άλλοι ιερείς χωρίς να μολυνθούν από τις εν λόγω ασθένειες.
- Ο Αρχιμανδρίτης π. Συμεών Αναστασιάδης στο νοσοκομείο Άγιος Παύλος
Υπηρετεί για πολλά ως ιερέας στο Νοσοκομείο «ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Θεσσαλονίκης. Αναφέρει δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα από τη διακονία του.
Ένας νέος με παραμορφωμένα χαρακτηριστικά και στόμα ζήτησε να κοινωνήσει με κουταλάκι μιας χρήσεως. Στην ερώτηση του ιερέα γιατί το θέλει αυτό, απάντησε: «Για να μην κολλήσετε εσείς πάτερ!» Φυσικά τον κοινώνησε με τη λαβίδα και δεν έπαθε τίποτα.
Ένας άλλος ασθενής στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ζήτησε να κοινωνήσει. Πηγαίνοντας ο ιερέας να τον κοινωνήσει τον πλησίασε ένας γιατρός και του ψιθύρισε με τρόπο στο αυτί ότι πάσχει από έϊτζ. Ο ιερέας έπραξε το καθήκον του και δεν έπαθε τίποτα.
- Ο Αρχιμανδρίτης π. Ευσέβιος Γιαννακάκης (1910-1995) στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
Υπηρέτησε σχεδόν για 35 χρόνια ως ιερέας στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της Αθήνας. Κοινωνούσε αρρώστους με ποικίλες ασθένειες και δεν έπαθε ποτέ το παραμικρό.
- Ο δύσπιστος γιατρός στο νοσοκομείο Σωτηρία
Ο μακαριστός Δημήτριος Παναγόπουλος (1916-1982), λαϊκός ιεροκήρυκας, κήρυσσε ακόμα και στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου άλλοι δεν πλησίαζαν από το φόβο της φυματίωσης.
Εκεί τον ακολουθούσε ο ιερέας π. Δημήτριος Παπαντώνης, που εξομολογούσε τους φυματικούς και τελούσε τη θεία λειτουργία.
Μια μέρα ένας γιατρός, που παρακολουθούσε τις ομιλίες προβληματισμένος, πλησιάζει τον ιεροκήρυκα και του λέει:
– Κύριε Παναγόπουλε, ο ιερέας είναι αδύνατον να καταλύει το περιεχόμενο του αγίου ποτηρίου. Κοινωνούν τόσοι ασθενείς από αυτό, κι όπως είναι γνωστό, το μικρόβιο της φυματιώσεως μεταδίδεται με το σάλιο. Τι κάνει λοιπόν ο ιερέας το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου που περισσεύει; Το χύνει στο χωνευτήρι; Αυτό όμως δεν είναι μεγάλη αμαρτία;
– Τέτοιο πράγμα δεν γίνεται ποτέ, αντέτεινε ο ιεροκήρυκας. Ο Χριστός δεν μολύνεται από μικρόβια. Κι από τα άχραντα Μυστήρια δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος μολύνσεως.
Ο γιατρός όμως δεν μπορούσε να πιστέψει. Τότε εκείνος τον προέτρεψε να παρακολουθήσει την επόμενη θεία λειτουργία, και στο τέλος να σταθεί κάπου, ώστε να βλέπει τις κινήσεις του ιερέα την ώρα της καταλύσεως. Έτσι κι έγινε. Ο γιατρός είδε με τα μάτια του τον λειτουργό να καταλύει το περιεχόμενο του αγίου ποτηρίου. Τον είδε μάλιστα να ρίχνει νάμα δυο-τρεις φορές, φροντίζοντας να μη μείνει ούτε ίχνος από το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου.
Από τότε ο γιατρός, όχι μόνο πίστευε, αλλά και εκκλησιαζόταν και κοινωνούσε μαζί με τους ασθενείς.
- Οι δαίμονες
Ένας άγιος γέροντας, ο Ιωάννης ο Βοστρηνός, που είχε «το κατά δαιμόνων χάρισμα», ρώτησε κάποτε τους δαίμονες που βασάνιζαν μερικούς δαιμονισμένους: «Ποια πράγματα των χριστιανών φοβάσθε περισσότερο;». Και οι δαίμονες απάντησαν: «Έχετε όντως τρία πράγματα μεγάλα, ένα που φοράτε στο λαιμό σας, ένα που λούζεσθε στην Εκκλησία και ένα που τρώγετε στη Λειτουργία.» Και αυτός τους ρώτησε πάλι: «Ποιο από τα τρία φοβείσθε περισσότερο;». Και αυτοί απάντησαν: «Αν προσέχατε και φυλάγατε καλά αυτό που μεταλαμβάνετε, κανείς από εμάς δεν θα μπορούσε να βλάψει κανένα χριστιανό».
Μέρος Η’: O Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος για την Θεία Κοινωνία
«Ανεξάρτητα από το βαθμό της πίστεως ή της θρησκευτικής καλλιέργειας που διαθέτει κάποιος, όλοι, άλλοι ενσυνείδητα και άλλοι ανεπίγνωτα, νιώθουν ένα φόβο μπροστά στο Μυστήριο.
Ο φόβος αυτός κρατάει τους περισσότερους μακριά του τον περισσότερο καιρό του χρόνου, ενώ και όταν αποφασίζουν να πλησιάσουν, το κάνουν μάλλον από συνήθεια ‘έτσι, για το καλό του χρόνου’ –όπως λένε- και παραμένουν ξένοι προς τις αληθινές του διαστάσεις.
Αλλά και για περισσότερους από τους συνειδητοποιημένους χριστιανούς μας, η συχνή ή αραιότερη προσέλευση στην ‘τράπεζα του Κυρίου’ περιορίζεται σε ευσεβιστικά πλαίσια ατομικής σωτηρίας.
Ούτε που υποψιάζονται οι ευαισθητοποιημένοι αυτοί χριστιανοί μας τη διάσταση της θείας Ευχαριστίας ως ‘φανέρωσης και εκπλήρωσης της Εκκλησίας’, ή ως ‘μυστηρίου της σύναξης’ ή ως ‘ πρωταρχικού τύπου της Εκκλησίας’, ή ως ‘βίωσης του μέλλοντος αιώνος’ της Βασιλείας του Θεού.
Όλα αυτά είναι η κρυφή πλευρά του μυστηρίου, που έχει παραμείνει στη σκιά της άγνοιας, συμπαρασύροντας, όμως, τη βασική έννοια της Ευχαριστίας ως Μυστηρίου της Εκκλησίας, μιας και ο Ιησούς Χριστός ήλθε στον κόσμο ‘ίνα τα τέκνα του Θεού τα διεσκορπισμένα συναγάγη εις εν’ (Ιω. Ια, 52)
Έτσι, η μεγάλη μάζα του λαού μας παραμένει ξένη προς τα ουσιώδη θεολογικά προβλήματα της θείας Ευχαριστίας. Η αδιαφορία, από ένα μέρος, και η ελλιπής γνώση, από το άλλο, έχουν συμβάλει σ’ αυτό που ο πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Σμέμαν ονομάζει “ιδιότυπη ‘εκτύπωση’ της Ευχαριστίας” (π.Αλέξ. Σμέμαν: Ευχαριστία, Έκδοση: Ακρίτας, β’ έκδοση 987, σελ.14).
Οι ευθύνες της λεγομένης ακαδημαϊκής θεολογίας είναι πελώριες καθώς και της ποιμένουσας Εκκλησίας, που αντιμετώπισαν το ζήτημα με τους φακούς της ετεροδοξίας.
Αλλά και του ευσεβιστικού κινήματος οι ευθύνες είναι επίσης μεγάλες, επειδή το κίνημα αυτό στην πατρίδα μας, ενώ πρόβαλε την ανάγκη της συχνής θείας Μεταλήψεως, δεν καλλιέργησε την εδραίωση της θείας Ευχαριστίας ως εκκλησιαστικής σύναξης, αλλ’ αντιθέτως μόχθησε για την ιδιωτική και ατομική σωτηρία, περιφρονώντας την εκκλησιαστική διάσταση του Μυστηρίου.
Η ευχαριστιακή σύναξη, από κατ’ εξοχήν χώρος έκφρασης της Εκκλησίας, μετεβλήθη σε καταφύγιο ατομικής σωτηρίας και πεδίου επιβράβευσης ατομικής αξιοσύνης.
“Είναι τα μυστήρια, που, ζωογόνες πράξεις επιβίωσης της ορθόδοξης κοινότητος, έχουν μετατραπεί σε μαγικούς ‘αγωγούς χάριτος’ και τελετές ατομικής θρησκευτικότητας, αν δεν έχουν εκπέσει στο επίπεδο των κοινωνικών εκδηλώσεων (Π.Βασιλειάδη: Ορθοδοξία και λειτουργική αναγέννηση. Στο ‘Καθ’ οδόν’ 192 σελ.67).
Οι άνθρωποι που το ακολούθησαν –και ήσαν πολλοί και με αγαθές διαθέσεις ευλάβειας- δεν έμαθαν, ούτε μπορούν να αντιληφθούν ‘το Μυστήριο της Εκκλησίας, δε συμμετέχουν στο μυστήριο της σύναξης, σ’ αυτό το θαύμα της συνένωσης της διαμελισμένης και αμαρτωλής ανθρώπινης φύσης στη θεανθρώπινη ενότητα του Ιησού Χριστού’ (ένθ. ανωτ. σελ.27).»
Επίλογος
Του Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιου, από ομιλία σε φοιτητές στο πανεπιστήμιο Κύπρου:
«Πρέπει να ρωτώ τον εαυτό μου, όχι αν πιστεύω στον Θεό, αλλά αν αγαπώ τον Θεό. Αυτό το ερώτημα πρέπει να το υποβάλλουμε συχνά στον εαυτό μας. … Τώρα, ποιο είναι εκείνο το Μυστήριο όμως, το οποίο στην πράξη, μας δίδει την πρακτική εμπειρία της αγάπης μας με τον Θεό. …. Ποιο είναι το Μυστήριο που μας ενώνει πραγματικά με τον Θεό, παιδιά. Η Θεία Ευχαριστία. Η Κοινωνία του Αγίου Σώματος και Αίματος του Χριστού.
Για να μην είναι αφηρημένη αυτή η ένωσή μας με τον Χριστό, να μην είναι κάτι φανταστικό, που συμβαίνει μες το νου μας, ή μες τον συναισθηματικό μας κόσμο, μες την καρδιά μας, και να λέμε ό,τι εεε, αγαπώ τον Χριστό, Τον αγαπώ έτσι φανταστικά. … Έχουμε ένα Μυστήριο το οποίο είναι μία πρακτική ένωση με τον Χριστό, οντολογική ένωση με τον Χριστό. Το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Όλα όσα κάνουμε, παιδιά, όλα όσα κάνουμε, βάπτισμα, χρίσμα, εξομολόγηση, όλα, όλα, όλα, όλα όσα γίνονται στην εκκλησία, ή ο καθένας τον αγώνα του, την προσπάθειά του την πνευματική, την ηθική, καταλήγουν και πρέπει να καταλήγουν σε ένα γεγονός. Το πώς θα ενωθώ με τον Χριστό. Και θα ενωθώ με τον Χριστό μέσα στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ο τρώγων μου τη σάρκα και πίνων μου το αίμα μένει μέσα μου κι εγώ μένω μέσα του. Αυτό είναι το Μυστήριο που μας ενώνει με τον Χριστό. Για αυτό είναι ανάγκη να πηγαίνουμε στη Θεία Λειτουργία, για να κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Αυτός είναι ο σκοπός της ζωής μας. Η Θεία Ευχαριστία. Αυτός είναι ο σκοπός της εκκλησίας. Να Κοινωνούν οι άνθρωποι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Επίμετρο
Στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, στο 14ο κεφάλαιο, παρ. 1-7, ο Χριστός ενημερώνει τους μαθητές Του και κατ’ επέκταση και εμάς:
«Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία· πιστεύετε εἰς τὸν Θεόν, καὶ εἰς ἐμὲ πιστεύετε. ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ πατρός μου μοναὶ πολλαί εἰσιν· εἰ δὲ μή, εἶπον ἂν ὑμῖν· πορεύομαι ἑτοιμάσαι τόπον ὑμῖν· καὶ ἐὰν πορευθῶ καὶ ἑτοιμάσω ὑμῖν τόπον, πάλιν ἔρχομαι καὶ παραλήψομαι ὑμᾶς πρὸς ἐμαυτόν, ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγώ, καὶ ὑμεῖς ἦτε. καὶ ὅπου ἐγώ ὑπάγω οἴδατε, καὶ τὴν ὁδὸν οἴδατε. Λέγει αὐτῷ Θωμᾶς· Κύριε, οὐκ οἴδαμεν ποῦ ὑπάγεις· καὶ πῶς δυνάμεθα τὴν ὁδὸν εἰδέναι; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν πατέρα εἰ μὴ δι᾿ ἐμοῦ.»
Τις μονές-διαμερίσματα που μας έχει ετοιμάσει ο Χριστός τις είδε ο Όσιος Ιακώβος ο Τσαλίκης και διηγήθηκε το βίωμα που είχε:
“Κάποτε διάβαζα το βίο του Άγιου Σεραφείμ του Σαρώφ και στο σημείο που έλεγε ο Άγιος ότι είδε τα σκηνώματα του Παραδείσου, «εν τη οικία του Πατρός μου πολλαί μοναί εισί», τότε λέω, πώς να είναι άραγε Θεέ μου αυτές οι Μονές;
Ξαφνικά μου έπεσε το βιβλίο από τα χέρια και βρέθηκα σ` ένα ωραίο μέρος. Μπροστά μου ήταν ένας δρόμος κατάφυτος με βιολέτες, όλες το ίδιο ύψος και πυκνοφυτεμένες, ευωδιαστές και δίπλα μου στεκόταν ένας Γέροντας, ο Άγιος Δαβίδ ήταν.
Ήθελα να προχωρήσω και δίσταζα να μην σπάσω τα λουλούδια. Έλεγα μάλιστα ποιος τα φύτεψε τόσο πυκνά. Αν ήταν λίγο αραιότερα θα έβαζα το πόδι μου ανάμεσα και δε θα τα έσπαζα και δίσταζα να προχωρήσω.
Τότε μου λέει ο Γέροντας: “Προχώρα, προχώρα, προχώρα, πάτερ Ιάκωβε, μη φοβάσαι τα λουλούδια αυτά δεν είναι σαν και εκείνα που ξέρεις, δεν σπάζουν…..”
…προχωρούσα, πατούσα κ δεν σπάζανε. Βλέπω δεξιά, ένα απότομο κατήφορο, χωματόδρομο επικίνδυνο και λέω: “Τι δρόμος κατηφορικός είναι αυτός; Αν περάσει κανένα αυτοκίνητο θα κινδυνεύσει.”
Μου λέει ο γέροντας: “Εδώ πάτερ Ιάκωβε δεν υπάρχουν αυτοκίνητα, ας τον αυτόν τον δρόμο μην τον κοιτάζεις, εσύ βάδιζε το δρόμο που βαδίζεις.”
Βαδίζαμε στο ανθισμένο αυτό δρόμο και λέω: «ας κοιτάξω τι υπάρχει γύρω».
Βλέπω κάτι σπιτάκια, αραιοκατοικημένα, σαν παλατάκια, με τις περιφράξεις τους με τις εξώπορτες τους, γεμάτα λουλούδια, ομορφιά και φως, αλλά ήταν εντελώς άδεια, δεν υπήρχε κανένας άνθρωπος μέσα.
Λέω τότε στον Γέροντα που με συνόδευε: “Γέροντα, τι ησυχία κ τι ομορφιά είναι αυτή; Ας είχα κ εγώ ένα τέτοιο σπιτάκι να κάθομαι στην ησυχία, να κάνω την προσευχή μου, γιατί εγώ είμαι άνθρωπος της ησυχίας.”
Τότε σήκωσε ο Γέροντας το χέρι του και μου έδειξε το σπιτάκι που ήταν για μένα.
Αμέσως όμως βρέθηκα στο κελί μου και είπα: «Γιατί ξαναγύρισα σ` αυτό το κόσμο; Αχ να μην ξαναγύριζα αλλά να έμενα για πάντα εκεί…».
Τον δρόμο για να πάμε στις μονές της επουράνιας Βασιλείας του Θεού, μας τον έδειξε ο Κύριος: «Εγώ είμαι ο δρόμος και η αλήθεια και η ζωή. Κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά μόνο μέσω Εμού.»
Και το μέσο για να ενωθούμε με τον Χριστό είναι μεταλαμβάνοντας το Σώμα και το Αίμα Του.
Η Θεία Κοινωνία
‘Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε’ στο ‘Μυστήριο της σύναξης’ “για τη ‘βίωση του μέλλοντος αιώνος’ της Βασιλείας του Θεού”.
Κωνσταντίνος Μαργέλης
Άγιος Πέτρος, Λευκάδας, 6 Οκτωβρίου 2024
.
Πηγές:
http://stalagmaties.blogspot.com/2020/04/blog-post_18.html
https://aktines.blogspot.com/2020/03/conflict-abnormal-condition.html
https://aktines.blogspot.com/2020/04/blog-post_36.html
https://aktines.blogspot.com/2020/04/e.html
https://el.orthodoxwiki.org/Θεία_Ευχαριστία
https://www.in-agiosdimitrios.com/articles/synchronoi-gerontes/gerontas-iakovos-tsalikis/830-parousia-angelon-stin-theia-leitourgia.html
https://www.sostis.gr/blog/item/992-empeiries-aggelikis-parousias-sth-theia-leitourgia
http://www.saint.gr/4/texts.aspx
https://www.dogma.gr/diafora/ti-einai-i-theia-metalipsi-kai-giati-metalavainoume/20303
https://www.sostis.gr/blog/item/316-to-thafma-ths-theias-koinonias
https://www.ekklisiaonline.gr/nea/o-ioannis-kapodistrias-den-eklise-telikos-tous-ierous-naous
https://neoskosmos.com/el/239505/oi-epidimies-stin-ellada-tou-19ou-aiona
http://www.imlemesou.org/index.php/psifides-pisteos-2/agies-morfes/1516-ta-mystiria-vioyntai
https://el.wiktionary.org/wiki/υπεραισθητός
Βιβλίο «Στα ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ.» Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ)», εκδόσεις Δίαυλος, καθηγητών αστροφυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών, Στράτου Θεοδοσίου και Μάνου Δανέζη
Βιβλίο καθηγητή Θεολογικής σχολής Α.Π.Θ., Ιωάννου Μ. Φουντούλη: Απαντήσεις εις Λειτουργικάς απορίας. Τόμος Α”. ΣΤ’ έκδοσις. Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι, 1991. Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Θεία Κοινωνία και νηστεία, Ιερομονάχου Γρηγορίου του Αγιορείτου
Του Θεολόγου Θ.Ι.Ρηγινιώτη, Νοέμβριος 2012, Φως Ιλαρόν φ.2
Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας Σεραφείμ, Υπερτίμου και Εξάρχου Άνω Μακεδονίας
Ντούντκο Δημητρίου πρεσβυτ., Η ελπίδα μας, εκδ. «Η έλαφος», Αθήνα 1979
Βιβλίο «Θαύματα και Αποκαλύψεις από τη Θεία Λειτουργία» εκδ. Ι.Μονής Παρακλήτου.
Βασιλοπούλου Χαραλάμπους αρχιμ., Θαύματα που είδαν τα μάτια μου, εκδ. «Ορθοδόξου Τύπου». Αθήνα χ.χ.
Μποτσούρη Γεωργ. Και Βας., Ο ιεροκήρυξ Δημήτριος Παναγόπουλος (1916-1982), Αθήναι 1993.
Βιβλίο «Περί Προσευχής», Λόγοι Στ’, Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου, εκδόσεις Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» Βασιλικά Θεσσαλονίκης
Βιβλίο «Εμπειρίες κατά την Θεία Λειτουργία», Πρωτοπρεσβύτερου Στέφανου Αναγνωστόπουλου, Εκδόσεις Ιδιωτική
«Η προσέλευση στη Θεία Μετάληψη» του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου
.
Δημοσίευση Freepen.gr & Meganisinews.eu